Cynthia Bourgeault – Eye of the Heart – 08

Het Engelse boek ‘Eye of the heart, a spiritual journey into the Imaginal Realm‘ (‘Oog van het hart, een spirituele reis naar het fantasierijke rijk’) van Cynthia Bourgeault, Uitgever Shambhala, 2020, ISBN 978-1-61180-652-6, 219 pagina’s

N.B. Alles wat op deze pagina staat is voor mijn eigen studie en niet te gebruiken noch te citeren!!

– Inleiding, Voorwoord
– Hoofdstuk 1 – Het introduceren van het denkbeeldige
– Hoofdstuk 2 – Werelden binnen werelden
– Hoofdstuk 3 – De geweldige uitwisseling
– Tussenhoofdstuk: betekenisverandering de hel rijken
– Hoofdstuk 4 – Imaginaire causaliteit
– Hoofdstuk 5 – De kunst van vormverschuiving
– Tussenhoofdstuk: een school voor de dienst van de Heer
– Hoofdstuk 6 – Imaginaire reiniging
– Tussenhoofdstuk – Alles op een rijtje

Hoofdstuk 8 – De bewuste cirkel van de mensheid

Er is een oud chassidische volksverhaal dat beweert dat onze wereld op elk moment in zijn baan om de planeet wordt gehouden door zesendertig bewuste mensen. Ze kennen elkaar niet, en ze weten niet eens of ze tot de zesendertig behoren. Maar de kwaliteit van hun werk, dat als wierook opstijgt in de atmosfeer van de aarde, creëert rond onze kwetsbare planeet een stevige bandbreedte van bescherming, zegen en begeleiding.
Dat is de kern van het idee van de bewuste cirkel van de mensheid, zoals Rafe de lezingen van Gurdjieff opslurpte en het aan mij doorgaf. Het idee heeft hem absoluut geprikkeld. Hij kwam er keer op keer op terug in onze gesprekken, zowel als eindpunt van zijn streven als verklaring voor de felle urgentie van zijn zoektocht. Het was ook de lens waardoor hij onze eigen relatie benaderde en probeerde te begrijpen wat wij tweeën van plan waren. Hij verlangde naar een volledig lidmaatschap van deze kring, en ik denk dat hij het heeft gehaald. Anders zou niets van wat ik op deze pagina’s heb geschreven ooit zijn gebeurd.
Zoals zoveel van wat Rafe wist, is zijn versie van de bewuste cirkel een beetje een amalgaam (een legering van kwik): de Gurdjieffiaanse leer ging door het filter van zijn eigen mystieke intuïtie. Gurdjieffiaanse puristen zijn misschien geschokt. Maar het is het pad zoals Rafe het begreep, dat me erin vormde en het onwankelbaar bleef bewandelen na zijn fysieke dood. Het is het pad zoals we het tijdens onze menselijke tijd samen hebben uitgerold en samen zijn blijven verkennen en articuleren (waarneembaar uitspreken) tijdens deze fase van ons werk, het geven en nemen tussen ons, zo sterk en vloeiend als altijd. Aangezien zijn visie nu in wezen de mijne is om te dragen (zoals de mijne de zijne is), en aangezien we ongetwijfeld de rest van ons leven zullen doorbrengen, in welke werelden ze uiteindelijk ook spelen, elkaars koers bepalend, laat me hier gewoon doorgaan in de richting waarin we elkaar wezen.
In wezen is de bewuste cirkel een intense zone van imaginaire uitwisseling waarin geavanceerde wezens aan beide zijden van de vorm/vormloze scheiding – d.w.z. sommigen nog in hun fysieke lichaam, anderen niet langer – zo de handen ineen slaan over de rijken heen voor een wederzijdse uitwisseling van wijsheid, tempering, zegen, bescherming en af en toe een koerscorrectie. Je zou het kunnen zien als een soort ‘bodhisattva-bandbreedte’ [een wezen (sattva) dat naar verlichting (bodhi) streeft], waarin het beste van ons menselijke altruïsme van de andere kant wordt beantwoord en geëvenaard door oprecht medeleven met onze menselijke hachelijke situatie en de bekwame middelen om te helpen. Dit is de cirkel van “gij wachters en heiligen” (zoals de oude hymne gaat), antifonaal [beurtzang] hun wederzijdse toewijding verkondigend om alles wat hier in gang is gezet te beschermen, hoog te houden en tot voltooiing te brengen.
Het hele idee is van nature evolutionair, incarnationaal en collectief. Lidmaatschap van de bewuste kring van de mensheid gaat niet over het ontlopen van onze aardse verantwoordelijkheden om persoonlijke verlichting te zoeken in meer vergeestelijkte sferen. Het past perfect binnen het Gurdjieffiaanse idee van wederzijdse voeding; in feite kan alleen binnen dit kader het doel ervan echt worden begrepen. We hebben nu gezien hoe elk rijk langs de Straal van de Schepping een specifieke en unieke reeks conventies verschaft die zowel op zichzelf geldig zijn als essentieel voor het dynamische ilibrium van het geheel. Ons aardse vlak is echt, substantieel en goed, en het speelt een cruciale rol in de kosmische transmissieketen. Maar het is ook kwetsbaar, onderhevig aan terugvallen in het zwaartekrachtveld van de lagere rijken (Wereld 96 en 192) en daardoor zijn helderheid verliezend als de individuele noot mi waar de cruciale mi-fa-schok doorheen moet om de opwaartse en neerwaartse transformatie langs de Straal van Creatie om ongestoord door te gaan. Onze mixtus orbis (gemengde wereld) heeft actieve ondersteuning nodig om de noot vast te kunnen houden die nodig is om te klinken; op zichzelf valt de stemming altijd een beetje vlak.
De bewuste cirkel van de mensheid is dus in wezen een gebied van dienstbaarheid, zoals een bodhisattva-bandbreedte noodzakelijkerwijs moet zijn. Zelfs als iemand naar voren stapt om zijn grootste geschenk te ontvangen, wat ik ironisch genoeg ben gaan beschouwen als “tijdelijke permanente individualiteit” (meer daarover volgt in het volgende hoofdstuk), is het in volle erkenning dat dit “geschenk” geen beloning is, maar eenvoudigweg het noodzakelijke voertuig waardoor het werk hier wordt gedaan. Het wordt onpartijdig geschonken, en zoals dergelijke geschenken altijd op dit niveau van kosmische verantwoordelijkheid zijn: voor collectieve dienst, niet voor persoonlijk gewin. Een plek in deze kring nastreven en winnen is nooit een prestatie – of zo ja, alleen voor de meest spiritueel naïeve. Het is een diepere en meer bindende vorm van dienstverlening.
Merk op dat ik het hier niet heb over het engelenrijk, hoewel je in onze gewone, sentimentele notie van dingen in eerste instantie die indruk zou kunnen hebben. In onze Hallmark-wenskaartversie van het grotere kosmische leven worden engelen vaak afgebeeld als persoonlijke dienaren, die ons te hulp schieten om onze verloren autosleutels te vinden of persoonlijk letsel te voorkomen. Dit is in de eerste plaats een fundamenteel verkeerd begrip van het engelenrijk, dat in feite het causale rijk is – Wereld 6, drie werelden boven de onze – waarvan het belangrijkste werk bestaat uit het toezicht houden op de fundamentele logoïsche architectuur van de schepping zelf. Dit is zeer zeker niet het gebied van persoonlijke spirituele conciërgedienst, en het is in ieder geval niet het niveau waarop de lering in kwestie werkt. Persoonlijk, relationeel en uiterst op deze wereld georiënteerd, draagt de bewuste cirkel van de mensheid de klassieke kenmerken van een imaginair wereldfenomeen, en het is inderdaad stevig binnen de denkbeeldige bandbreedte dat deze cirkel zichzelf situeert.

Wijsheidsscholen

Het is misschien niet het domein van de engelen, maar de bewuste cirkel is in de eerste plaats het domein van Wijsheid. Inderdaad, precies hier in deze bodhisattva-bandbreedte is waar de grote lijn van Wijsheidsscholen door de geschiedenis van de beschaving stroomt als een ondergrondse rivier, meestal aan het zicht onttrokken maar naar de oppervlakte komend als dat nodig is om koerscorrecties en noodzakelijke begeleiding te bieden. Gurdjieff’s ‘Beëlzebub’s verhalen aan zijn kleinzoon‘ biedt een fascinerende microgeschiedenis van deze scholen, waarbij de Wijsheid-rivier wordt gevolgd vanaf zijn oorspronkelijke opwelling op het verloren continent Atlantis, via die ‘wijze wezens’ van Egypte en Babylon, tot de tragische geschiedenis van de mysterieuze Ashiata Shiemash, wiens briljante maar kortstondige programma voor het opnieuw opstarten van het menselijk geweten het chiastische epicentrum vormt van Gurdjieffs hele uitgebreide meesterwerk. Er zijn ook toespelingen op scholen in Tibet en in Centraal-Azië, en het is duidelijk dat Gurdjieffs eigen gevoel van missie gekaderd is binnen deze grotere stroom van de Wijsheid-lijn.
Hoewel veel van Gurdjieffs details opzettelijk zijn verbeeld, zijn de scholen die hij noemt over het algemeen bekend, sommige door de legende, andere door historische gegevens. De scholen van Atlantis, Egypte, Babylon, Chaldea, Pythagoras, Parmenides, Zoroaster en Tibet zijn allemaal goed gedocumenteerd door historici en er wordt naar verwezen door enkele van de meest heilige teksten van ‘s werelds spirituele tradities, waaronder ons eigen Oude Testament. Als je eenmaal gewend bent om ze te zoeken, is het opvallend om de cruciale kruisbestuiving tussen deze scholen en de opkomende Israëlitische natie te zien. Ergens rond 1700 voor Christus landt een hongersnood de jonge Semitische stamlid Josef in Egypte, waar hij al snel volledig wordt ondergedompeld in de machtigste Wijsheidsschool in de opgetekende menselijke geschiedenis – en het is in feite, letterlijk, “uit Egypte” twee eeuwen later dat de natie Israël wordt geboren. Dan, zes eeuwen daarna, de verovering van Israël door de Babyloniërs en de daaropvolgende veertig jaar ballingschap landt Israël opnieuw op het terrein van de machtigste Wijsheidsschool van zijn tijd, van waaruit het terugkeert met de “nieuwerwetse” noties van hemel en hel, de engelenwereld, individuele verlossing en een eerste glimp van het archetype van de ‘mensenzoon’ (of bodhisattva) dat aan de horizon van het bewustzijn daagt.
Door het kijkscherm nog verder te verbreden, kunnen we zien dat Israëls collectieve sprong naar een nieuw bewustzijnsniveau onder dit verblijf in Babylonische Wijsheid eenvoudigweg deel uitmaakt van een nog grotere explosie die tegen die tijd wereldwijd goed op weg is, wat nu algemeen bekend staat als “de eerste axiale leeftijd.” In een opmerkelijk gecomprimeerde tijdsperiode (800-200 voor Christus) zien we de individuele knallers rond de planeet Lao Tzu, de Boeddha, Zoroaster, de Oudtestamentische Wijsheidsliteratuur, Pythagoras – de aankondiging van een nieuw tijdperk van collectief ontwaken wanneer de mensheid uit het stambewustzijn tevoorschijn komt in een toenemend gevoel van individuele lotsbestemming en persoonlijke verantwoordelijkheid.
De opkomst van deze wereldwijde “eerste axiale” verschuiving biedt een schoolvoorbeeld van bewuste cirkelinterventie in de zaken van ons aardse vlak. In overeenstemming met de bepalingen op pagina 140, is
* het evolutionair (gericht op een kwantumsprong in planetair bewustzijn),
* incarnationaal (werken met echte mensen door de historische gebeurtenissen van die tijd) en
* collectief (waarbij de synergie van de groep betrokken is).
Door de eeuwen heen lijken Wijsheidsscholen naar voren te zijn gekomen als de favoriete “winkelpui” voor activiteiten in de bewuste cirkel, en terwijl de Wijsheid-rivier altijd stroomt, hebben de scholen zelf de neiging om boven de grond te komen, hetzij in tijden van planetaire crisis of op de drempel van een nieuwe evolutionaire sprong in bewustzijn, wanneer de planetaire homeostase tijdelijk gedestabiliseerd en dus bijzonder kwetsbaar is. In de taal van de hedendaagse chaostheorie duiken ze voorspelbaar op in die zones van ‘lokale instabiliteit’, niet alleen omdat daar verandering mogelijk is, maar ook omdat lokale verandering daar het maximale globale effect zal hebben.3
Onze eigen tijd komt op beide punten duidelijk in aanmerking. We bevinden ons aan de rand van wat velen nu ‘het tweede axiale ontwaken’ noemen, wat een collectieve kwantumsprong naar het volgende niveau van bewuste evolutie inluidt. Tegelijkertijd worden we geconfronteerd met de radicale destabilisatie van ons planetaire ecosysteem – al in volle gang door de opwarming van de aarde – en de ineenstorting van culturele instellingen die ons al meer dan twee millennia in het Westen hebben gedragen. Vanuit het oogpunt van de grote Trogoautoegocrat is de westerse beschaving misschien vervangbaar, maar de biosfeer is dat zeker niet. We zullen ofwel de sprong maken naar het volgende niveau van bewuste evolutie – het zogenaamde “integrale” niveau of het vermogen om vanuit het geheel te denken – of we zullen een groot deel van een planetaire erfenis wegvagen die miljoenen jaren in de maak en in het proces is de hele Straal van de Schepping in gevaar brengen. En op zulke kritieke kruispunten is de krachtige interventie van de bewuste cirkel van de mensheid niet alleen een mogelijkheid; het is een virtuele zekerheid. In de woorden van generaal Löwenhielm, hoeven we alleen maar te wachten in vertrouwen en het met dankbaarheid ontvangen.”

Het werk van de bewuste cirkel

Hier in Wereld 48 hebben we de neiging om bij bewustzijnsveranderende initiatieven te denken in termen van ‘denktanks’, bijeenroepingen, websites, politieke actie en taakgroepen. Zo werkt de bewuste cirkel niet. Het is door en door een imaginair fenomeen, wat betekent dat het werkt volgens de wetten van Wereld 24. Dit betekent, vanuit ons aardeperspectief, dat de invloed ervan subtieler en indirecter is. Hoewel het eigenlijk helemaal niet indirect is; het werkt gewoon direct op het psychische of radiale energieniveau: het verschuiven van energievelden, het verwijderen van psychische gifstoffen, het verzoeten van de planetaire atmosfeer en het direct zuiveren van het innerlijke lichaam van de buitenwereld. Zoals vermeld in hoofdstuk 5, zijn de modaliteiten ervan beter beschreven in de taal van de moderne natuurkunde dan in de klassieke theologie. Niet-gelokaliseerde actie, morfogenetische velden, kwantumverstrengeling, open systemen, chaostheorie: al deze termen wijzen op een leveringssysteem dat diffuus, holografisch en synchroon is, d.w.z. niet onderhevig aan lineaire causaliteit. En hoewel Teilhard waarschuwt dat het universum dat op dit niveau wordt aangeraakt, zijn kenmerken uiterlijk niet zal veranderen – het zal alleen “soepeler, vollediger bezield” worden – in feite kunnen de uiterlijke stukken opnieuw worden gerangschikt, en zullen ze dat ook doen, niet zozeer door een directe opheffing van de causaliteit van Wereld 48 door een vakkundig gebruik van timing en psychische kracht om de basisconfiguratie van het speelveld te verschuiven.
Over het algemeen, aan welke kant van de scheidslijn men ook deelneemt aan de bewuste cirkel, en of het werk nu alleen of in een groep wordt uitgevoerd, er zijn drie hoofdlijnen van werk binnen de algemene taakomschrijving van “een oogje in het zeil houden over de kosmos ” (zoals het evangelie van Thomas het stelt):
* “kosmische dialyse”,
* begeleiding en
* af en toe een directe levering van derde kracht.
Laten we elk van deze achtereenvolgens bekijken.

1) Kosmische Dialyse

Dialyse is natuurlijk de zuivering van een systeem dat zichzelf niet kan zuiveren. In onze vertrouwde wereld komen we het vooral tegen in de vorm van slecht functionerende nieren. Maar het biedt een zeer analogie voor het primaire en voortdurende werk van de bewuste circel: het regelmatig controleren en reinigen van onze planetaire psycho-energetische atmosfeer, zodat deze bewoonbaar blijft voor bewuste wezens en in staat is om zijn rol te spelen in de grotere kosmische uitwisseling.
Veel van dit reinigingswerk heeft te maken met het verwijderen van de giftige stoffen die worden gegenereerd door angst, hebzucht, geweld, wraak en schaamte: de stank van Wereld 192. Zoals we al hebben gezien, gaan acties in de buitenwereld altijd gepaard met een innerlijke energie handtekening. Als we grasland bedekken om winkelcentra te bouwen, verwijderen we niet alleen essentiële voedingsstoffen uit de biosfeer, maar vullen we ook de noösfeer (Teilhards term voor dit omringende psycho-energetische veld) met het psychische gif van hebzucht. Rechtvaardiging, onverschilligheid, groepsdenken, massahysterie, verslaving, geweld, zelfs het isolement en de achterdocht die als een sluier over welvarende, omheinde gemeenschappen hangen – dit alles zorgt voor ernstige toxiciteit, echte denkbeeldige vervuiling, die terug regent op onze planeet in de besmetting van kanker en auto-immuunziekten. Het belangrijkste doorlopende werk van de bewuste cirkel is om deze psychische smog te verminderen en waar mogelijk opnieuw in evenwicht te brengen met een directe infusie van die andere elementen, waarnaar we hebben verwezen als “vruchten van de geest”, namelijk liefde, vreugde, vrede , geduld, goedheid, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Ook dit zijn krachtige psycho-energetische voedingsstoffen voor zowel de noösfeer als de biosfeer; in hun afwezigheid wordt menselijke bewoning in feite al snel onhoudbaar.
Traditioneel is veel hiervan het diepe, eenzame werk geweest van die symbolische ‘anonieme zesendertig’: de kluizenaars en kleine gemeenschappen van religieuze adepten die stilletjes, getrouw de wereld verheffen in hun voorbede. In een prachtige reflectie in haar boek Old Age legt Helen Luke uit dat het Latijnse bemiddelaar eigenlijk betekent “opgegeven tussen”, en de kluizenaar in voorbede letterlijk “opgegeven tussen hemel en aarde” – wat precies de positionering is van de bewuste cirkel van de mensheid. Van daaruit stroomt dit eenzame werk naar buiten om zich bij al het andere werk op hetzelfde trillingsniveau aan te sluiten volgens het principe dat natuurkundigen ‘kwantumverstrengeling’ noemen, en Rafe noemde het ‘geen enkel bewust werk is ooit verspild’.
De spirituele beoefening van tonglen, geperfectioneerd tot een hoge kunst in het Tibetaans boeddhisme maar in een of andere vorm bekend in alle heilige tradities (in het christendom wordt de basiskunstvorm “vervangende liefde” genoemd) is een bijzonder directe toepassing van deze fundamentele voorbede model. Het omvat de bewuste en vrijwillige inname, bij de inademing, van de giftigheid van een pijnlijke situatie of ziekte, waardoor de giftigheid kan worden omgezet in iemands onpartijdige en medelevende hart, en deze bij de uitademing vervolgens vrijgeeft in de vorm van genezing en zegen. Dit is kosmische dialyse in zijn meest letterlijke en doeltreffende vorm, en het is het fundamentele werk van de bewuste kring van de mensheid.
Soms wordt de opdracht echter proactiever; de uitnodiging wordt uitgebreid om daadwerkelijk een ontbrekend element te creëren. Dit is de alchemie die we zo krachtig zagen ontvouwen in de film Babette’s Feast. Terwijl haar eigen hart diep in de harten van die kibbelende en ontmoedigde boeren keek, kon Babette zien dat ze echt hongerden naar de ervaring van onvoorwaardelijke overvloed; totdat die honger in hen was gestild – “naar beneden gedrukt, overvloeiend” (Lukas 6:38) – zouden ze niet in staat zijn om daadwerkelijk toegang te krijgen tot de spirituele lering waarin ze beweerden te geloven. Dat was de ontbrekende denkbeeldige voedingsstof die ze wilde genereren direct in haar weelderige, over de top banket. Geen preken, geen schuldgevoelens, geen “Hoe heb je je leraar kunnen vergeten?” Gewoon een simpele, meelevende markering van het ontbrekende ingrediënt, zoals elke goede kok, en dan een fantasierijke herschikking van de ingrediënten plotseling op wonderbaarlijke wijze bij de hand (op de een of andere manier zijn ze er altijd) om het gebrek te verhelpen. Het werk is vreugdevol, en als je de resultaten begint te zien, rijkelijk bevredigend en veel efficiënter dan de constante berispingen en morele vermaningen die zo’n groot deel uitmaken van de verveling van World 48.
Vaak gaat het werk zijwaarts; het echte ontbrekende element komt bijna als een bijproduct naar voren wanneer iemands bewuste intentie op iets anders is gericht. De oecumenische kloostergemeenschap van Taizé, gesticht in de onmiddellijke nasleep van de Tweede Wereldoorlog, wilde zich vestigen als een centrum voor spirituele verzoening en harmonie, en ze heeft hier zeer goed werk verricht. Maar wat Taizé nog lang zal bijblijven nadat de politieke initiatieven zijn vergeten, is het lied dat vrijwel spontaan opkwam toen de gemeenschap de hand reikte naar de jeugd van de wereld. De nummers zijn van zo’n harmonische zuiverheid en helende schoonheid dat ze in feite de elementen die ze oproepen in de atmosfeer brengen: vertrouwen, hoop, licht. Persoonlijk geloof ik dat Taizé-chant kwalificeert als wat Gurdjieff “objectieve kunst” zou noemen – kunst die uit een hoger bewustzijnsniveau komt voor specifieke kosmische herbalanceringsdoeleinden en dat het “downloaden” ervan in deze opmerkelijk imaginaire spirituele gemeenschap een vintage voorbeeld is van een bewuste cirkel tag team (twee of meer worstelaars die samenwerken als een team) aan het werk.
Soms is de alchemie opzettelijk en fel opzettelijk. Mijn laatste voorbeeld hier is van dit laatste type. De afgelopen tien jaar heb ik het voorrecht gehad om jaarlijkse Wijsheidsscholen aan te bieden op Holy Isle, een klein eiland voor de kust van het eiland Arran in de Binnen-Hebriden. Het eiland heeft een lange spirituele geschiedenis die teruggaat tot de Keltische zeevarende monniken, maar de meest recente geschiedenis is geschreven door de Tibetaanse boeddhisten, onder de visionaire leiding van Lama Yeshe Losal Rinpoche, die het eiland in 1992 kocht via zijn Rokpa Trust en erop uit om het te transformeren in niet alleen een microkosmos, maar ook een zendstation van universele vrede, ecologische harmonie en helderheid. Om dit te doen, moest een bijzonder hoge trillingszuiverheid worden bereikt, die de gemeenschap opmerkelijk heeft weten te genereren en te behouden. Aan de menselijke energetische kant komt dit tot uiting in een zeer hoge morele code waaraan retraitanten en dagjesmensen zich houden als ze hier komen: geen bedwelmende middelen, geen geweld, geen diefstal, geen liegen en geen wellustige of beledigende seks. Aan de natuurlijke kant is het eiland geleidelijk ontdaan van invasieve soorten en teruggebracht naar een natuurlijke habitat waar inheemse soorten pony’s en schapen vrij rondlopen tussen de mensen, elk verzacht door de aanwezigheid van de ander. Het is een vibrerende, in wezen celibataire zuiverheid die hier wordt gegenereerd, als de perfecte 440 van een concertmeester, waarop het hele orkest afstemt. Je kunt de concentrische cirkels van deze kristallijne vibratie de wereld in voelen stralen en dingen weer in harmonie brengen rond een meesterstemvork die in alle kakofonie was verdwenen. Het is prachtig, direct vibrerend bewuste cirkelwerk, van het soort waarvan ik verwacht dat we er de komende dagen veel meer van zullen zien. Onnodig te zeggen dat lesgeven hier is als het van een boomstam afrollen; in de helderheid van deze atmosfeer gaat het denken gemakkelijk, worden problemen opgelost en worden concepten die bijna te complex zijn om te doorgronden als kinderspel begrepen.

2) Begeleiding

Een van de belangrijkste functies van de bewuste cirkel is het lezen van ‘de tekenen van de tijd’. We hebben al gezien hoe dit vermogen eigenlijk tot het imaginaire waarnemingsniveau behoort; het is niet haalbaar volgens de wetten van Wereld 48 voor al je mentale genialiteit omdat het niet lineair maar ruimtelijk is, een direct zien vanuit dat “van nature voordelige gezichtspunt”. De basisvereiste voor individuele deelname aan dit imaginaire zien is het vermogen om te handhaven, of zo snel mogelijk om iemands bewustzijn te herstellen tot een niveau waarop zo’n ruime visie mogelijk is. En in de praktijk, niet alleen in Beëlzebub’s Tales maar in de hele heilige traditie als geheel, omvat de voorbereiding om elke profetische openbaring klassiek te ontvangen een periode van rigoureuze innerlijke zuivering om lichaam/geest in een staat van totale, alerte gereedheid te brengen Gurdjieffs mythologische Ashiata Shiemash met zijn uitgebreide 120-daagse voorbereidende ritueel van vasten, gebed en zelfkastijding wordt weerspiegeld in het streven van ontelbare eenlingen in de woestijn en zieners. De beroemde verzoeking van Jezus in de woestijn volgt een soortgelijk patroon, hoewel dit zelden wordt opgemerkt; zijn ongewone hoge staat van helderheid na veertig dagen vasten en bidden kan hij snel de valstrik die de verleider voor hem heeft gezet, herkennen en ontwapenen:
* de subtiele verleidingen van veiligheid (“Verander deze stenen in brood”),
* ijdelheid (“Gooi jezelf van dit borstwering en kijk hoe de engelen naar beneden duiken om je te redden!”), en
* macht (“Ik zal je heerschappij geven over de hele wereld”).
Zelfs voor de Mensenzoon vereist het vermogen om de tekenen van de tijd te lezen een verantwoordelijk individueel beheer van iemands waarnemingslens.
Of dit zien inherent een individuele activiteit is, is echter een kwestie van geschil. Terwijl het klassieke monastieke archetype een ereplaats toekent aan de grote eenlingen (en dat was het model waar Rafe de voorkeur aan gaf), waren zowel Gurdjieff als Teilhard om verschillende redenen ervan overtuigd dat de kandelaarkracht van het bewustzijn enorm wordt versterkt in de synergie van een groep. “Zonder een groep is niets mogelijk” was Gurdjieffs beroemde uitspraak, en zijn microgeschiedenis van Wijsheidsscholen in Beëlzebub’s Tales biedt overvloedige documentatie van het principe dat op het spel staat. Zelfs als een openbaring aanvankelijk in Eenzaamheid wordt ontvangen, zoals bijvoorbeeld in het geval van Ashiata Shiemash, wordt het snel versterkt en georkestreerd in een school.
Maar even vaak is het het voorbestaan van de school dat de openbaring in de eerste plaats mogelijk maakt. Dit was zeker het geval met die oorspronkelijke Wijsheidsschool in Atlantis, en zoals Gurdjieff het verhaal vertelt, alleen door de uitgebreide innerlijke en uiterlijke voorbereiding van de zeven conctract-deelnemers is het kijkscherm ingesteld op een schaal die hen in staat zal stellen de omvang van dreigende planetaire catastrofe te zien. De openbaring is groter dan een individuele pixel van bewustzijn kan bevatten, hoe fijn afgestemd ook. Wanneer we op galactische schaal werken, is het hart dat het vat niet langer het individuele hart, maar het noëtische hart [de leer waarbij ervan uitgegaan wordt dat mensen door middel van een bundeling van hun geestelijke vermogens macht kunnen uitoefenen op de materie] van het denkbeeldige lichaam van de mensheid, waarin elke volledig voorbereide Wijsheidsgroep holografisch deelneemt.
Hoewel Gurdjieff en Teilhard hoogstwaarschijnlijk nooit elkaars pad kruisten in het fysieke leven, geloof ik dat Teilhards opmerkelijke theorie over “complexificatie/bewustzijn” de echte verklaring kan bieden voor Gurdjieffs intuïtief correcte erkenning van de groep als het ware een instrument van hoger spiritueel onderscheidingsvermogen. Als paleontoloog merkte Teilhard op dat gedurende de hele 4,5 miljard jaar durende geschiedenis van planetaire evolutie, elke nieuwe sprong in bewustzijn gepaard gaat met (en in feite afhangt van) een correlatieve sprong in de complexiteit van de ondersteunende fysieke structuur (zijn ” regeling”, zoals Teilhard het noemt). Steeds complexere hersenen en zenuwstelsels markeren de reis van de eenvoudige regenwormen en zeesterren naar de duizelingwekkende diepgang van menselijk denken en creativiteit. En het is onder de omstandigheden van vernauwing en convergentie, waardoor het hele systeem gedwongen wordt om zich in zichzelf vouwen en zich innerlijk beginnen te vertakken, dat deze evolutionaire complexiteit voortgaat met de maximale efficiëntie.
Als Teilhards theorie juist is, is het een redelijke veronderstelling dat de volgende niveaus van bewust ontstaan - in wat nu in de volksmond ‘integraal’ en ‘non-duaal’ bewustzijn wordt genoemd – niet eenvoudigweg zullen plaatsvinden door de dominoketen-aggregatie van individuele verlichte psyches. Het zal de opkomst vereisen van een begeleidende nieuwe “fysieke ordening”, of lichaam met een nog grotere mate van gedifferentieerde functie binnen een overkoepelende eenheid. Teilhard zag dit nieuwe evolutionaire lichaam al als de noösfeer, en hij had al begrepen dat zijn stoffelijkheid niet bestond uit corpusculaire (uit kleine lichaampjes bestaand) elementen geordend door tangentiële energie (betrekking hebbend op een raaklijn; rakend aan), maar uit ‘gedachten’ die tussen mensen worden uitgewisseld door radiale energie – of met andere woorden, geherformuleerd in de taal van de Westerse Innerlijke traditie, dat het zou werken volgens de substantie en causaliteit van Wereld 24. Voor zover de bewuste cirkel getuigt van dat hogere imaginaire lichaam en in feite ontstaat als een specifieke uitdrukking ervan, geloof ik dat groepen en Wijsheidsscholen er zijn om als de belangrijkste plaats van activiteit in de bewuste cirkel te blivjen wanneer we die tweede axiale drempel naderen.
Bij het prefereren van het groepsmodel boven het aloude eenzame, moet men echter heel voorzichtig zijn om niet terug te vallen in verouderde World 48-modaliteiten. Ik grinnik nog steeds om de onschatbare grap van mijn vriend Ajahn Sona: “Wat is het meervoud van ego? We-goic.” Wegoïsche gemeenschap met al zijn lastige en moeizame protocollen is niet de manier waarop dit denkbeeldige lichaam zichzelf ordent, en Gurdjieff was heel duidelijk in het uiten van zijn teleurstelling toen de Babylonische School terugviel in zo’n “wijsbegeerte”. Geestelijk gegenereerde platforms en opruiende retoriek dragen gewoon bij aan het pijnlichaam van deze wereld. De eerste prioriteit van een Wijsheidsschool die streeft naar een partnerschap in de bewuste cirkel moet zijn om een constant hoog niveau van denkbeeldige helderheid te behouden waarin iets nieuws daadwerkelijk kan worden geproefd. De synergie is zelf de nieuwe vibratie, het zien is zelf het doen, en het enige dat echt nodig is, is om die vibratie zo lang mogelijk vast te houden, zo puur als je kunt; dan zal het, net als water dat bergafwaarts stroomt, zijn weg naar de grond vinden. ‘De waarheid hoeft maar één keer te verschijnen, in één enkele geest,’ beweerde Teilhard kort voor zijn dood, ‘want dan kan niets voorkomen dat ze zich universeel verspreidt en alles in vuur en vlam zet.’ Hoe we “van hier naar daar” komen, is de echte maatstaf voor de amplitude van de bewuste cirkel wanneer deze zijn werk goed doet.

3) Derde Kracht

Volgens de Wet van Drie worden alle nieuwe ontwikkelingen in welk domein en op welke schaal dan ook veroorzaakt door de verwevenheid van drie onafhankelijke krachten (niet slechts twee), die Gurdjieff bevestigen, ontkennen en verzoenen noemt. Waar er slechts twee zijn, is er een impasse en blokkades. Maar aangezien het de aard van het leven in de geschapen orde is, dat stroomt als het uit Wereld 3 komt, om voortdurend te bewegen en van gedaante te veranderen, komt er een derde kracht binnen. Doodlopende wegen vallen uiteen. Nieuwe configuraties ontstaan, ten goede of ten kwade. Dit zal ofwel willekeurig gebeuren, volgens de wet van het ongeluk, of het zal opzettelijk gebeuren, volgens de wet van het lot. In het laatste geval is het een fantasierijk gegenereerd nieuw ontstaan en speelt de bewuste cirkel vaak een onderscheidende rol.
De derde kracht lijkt een beetje op kwikzilver zelf; onder verschillende lichten kan het lijken alsof het wordt gegenereerd, aangeroepen, verlost of ontdekt in een situatie – of het kan verschijnen, schijnbaar uit het linker veld, door een willekeurige gebeurtenis of ‘toeval’. De bewuste cirkel kan in elk van deze richtingen worden ingezet. Hoewel het over het algemeen zijn rol lijkt te zijn om dat diepe reservoir van ruime, niet-geïdentificeerde aandacht te behouden waaruit de derde kracht het meest spontaan ontstaat, merkt hij af en toe dat hij zelf direct als derde kracht functioneert, en versterkt hij in dat vereiste overbruggingselement dat de blokkade en gebruikers in de nieuwe configuratie inluidt.
De geschiedenis van de beschaving wordt gekenmerkt door een paar grote keerpunten, toen dingen die zich schijnbaar in de ene richting hadden bewogen, plotseling van koers veranderen en in een andere terechtkomen, vaak onder mysterieuze omstandigheden. Ik wil hier niet vervallen in een magische hervertelling van de geschiedenis, waarbij elke wonderbaarlijke plotwending wordt opgevat als bewijs van imaginaire interventie. Maar terwijl ik erover nadenk hoe de derde macht zich heeft ontwikkeld op sommige van deze belangrijke kruispunten in de menselijke geschiedenis, zou ik drie verhalen willen delen, allemaal in wezen anekdotisch, die mij de specifieke geur van bewuste cirkelbetrokkenheid lijken te dragen.
1) Het eerste verhaal werd mij vele jaren geleden verteld door mijn dierbare vriend en leraar Murat Yagan, die uitgebreid trainde in de Abchazische sjamanistische en Bektashi derwisj-lijnen voordat hij in 1960 naar Canada emigreerde om te werken als leraar van de diepere imaginaire wortels van de Westerse innerlijke traditie. Volgens Murat – en daar was hij onvermurwbaar in – ligt de oorsprong van het soefisme vóór de islam en ligt in feite in ‘de orde van Melchizedek‘, of met andere woorden, direct in het imaginaire rijk. Het huwelijk van deze twee spiritualiteiten werd pas in de negende eeuw tot stand gebracht door de opzettelijke tussenkomst van een Centraal-Aziatische Wijsheidsraad, die direct voorzag dat de externe container van de islam het enige vat zou zijn dat sterk genoeg zou zijn om de verwoesting te weerstaan die binnenkort door de Mongoolse invasies zou plaatsvinden. Snel handelend om een tere scheut menselijk bewustzijn te beschermen die in Centraal-Azië begint te ontluiken, bracht de raad een unie tot stand die zo stevig was dat tot op de dag van vandaag de standaardversie van de islamitische geschiedenis beweert dat het soefisme eenvoudig “de mystieke arm van de islam” is, volledig binnen een islamitische matrix.
2) Soms beginnen aanvankelijke calamiteiten, eenmaal bekeken vanuit het perspectief van de bewuste cirkel, op een heel andere manier zin te krijgen. De Chinese invasie van Tibet in 1959 is zo’n voorbeeld en vormt mijn tweede verhaal. Aan de ene kant brak deze gewelddadige daad van agressie een Wijsheid-enclave van bijna bovennatuurlijke zuiverheid en kracht op. Aan de andere kant verplaatste het deze Wijsheid naar het Westen, waar het hard nodig was en goed gepositioneerd was om de hele wereld te laten groeien. Toen de Dalai Lama, Lama Yeshe en anderen van die opmerkelijke afstamming hun weg naar Dharamshala vonden en naar het westen wezen, begon de kruisbestuiving serieus, en de herinfusie van energie in de eigen contemplatieve tradities van het Westen heeft een stevige wereldwijde basis gelegd voor het tweede axiaal ontwaken. Opnieuw zien we het diepere denkbeeldige patroon aan het werk: net zoals Israëls twee grote sprongen van bewustzijn (van magisch naar “mythisch lidmaatschap” en van mythisch lidmaatschap naar rationeel) werden versneld door een directe ontmoeting met de Wijsheidsscholen van Babylon en Egypte onder omstandigheden aanvankelijk als rampzalig gepresenteerd, lijkt onze derde collectieve planetaire sprong het bewijs te zijn van een parallelle kruisbestuiving van Wijsheid. En als je dat ziet, begint men te ontspannen, weer te ademen en het patroon te vertrouwen. Als de lange boog van de geschiedenis naar het bewustzijn buigt, zal de bewuste cirkel de lange boog buigen.

“Brandt Parijs?”

3) Mijn derde verhaal is misschien mijn eigen fantasie, maar alleen de laatste verbinding; al de rest tot op dat moment is aantoonbaar waar. Tijdens de donkere dagen van de Tweede Wereldoorlog, toen de meeste spirituele leraren hun toevlucht zochten in minder door oorlog verscheurde plaatsen, koos Gurdjieff ervoor om in Parijs te blijven, in zijn kleine flat op minder dan een kwart mijl hemelsbreed van de centrale commandopost van de Duitse bezetting. En in dit bittere seizoen van ontbering en hopeloosheid begon hij opzettelijk de energie van overvloed te genereren, het ontbrekende element in een wanhopig getraumatiseerde wereld. Met behulp van de vaardigheden die hij had opgedaan, wist hij hoe hij enorme voorraden voedsel wist te bemachtigen – niet alleen basisproducten die altijd beschikbaar zijn in een afgesloten voorraadkast, maar elegante luxe Armagnac en chocolaatjes, geserveerd in weelderige banketten in een sfeer die doordrenkt is met de onbegrensde mogelijkheid van de menselijke geest. Degenen die zich die banketten nog herinneren, weten heel goed dat het echte voedsel dat werd geserveerd liefde was. Een feest van Babette, niet van literaire creatie, maar gebeeldhouwd in realtime vlees en bloed.
Net over de heuvel, op de Place de la Concorde, in de zomer van 1944, werd de strop om de nazi-bezetting strakker. De Amerikaanse troepen waren in Normandië geland en gingen gestaag op weg naar Parijs. Een uitgebreid plan was opgezet door degenen die de Duitse evacuatie leidden dat een strook van vernietiging zou hebben achtergelaten die enkele van de grote monumenten van de menselijke cultuur zou hebben uitgewist. Dietrich von Choltitz, een generaal die algemeen bekend stond om zijn meedogenloosheid, had de leiding over de operaties. Explosieven werden onder de Notre Dame en het Louvre geplaatst. Het wordt allemaal gedetailleerd beschreven in het boek Is Paris Burning?
Op de een of andere manier is het nooit gebeurd. De redenen zijn nog steeds niet duidelijk. Er was geen moment waarop werd besloten Parijs niet op te blazen. Er is tot het einde onderhandeld en gecommuniceerd, maar geen moment van beslissen is gekomen. Zoals het tij keerde, verdween het moment gewoon.
Ik heb nooit kunnen bewijzen dat er een verband was tussen deze twee gebeurtenissen. Maar wetende hoe imaginaire causaliteit werkt en Gurdjieff’s vaardigheden op dit gebied, kan ik het niet geloven. In mijn hart beschouw ik het nog steeds met trots als zijn grootste geschenk aan ons Westen, en ik bied mijn dankgebed aan. Ik zal hem voor altijd onder de zesendertig tellen.

Verder lezen op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/cynthia-bourgeault-eye-of-the-heart-09/