Dineke van Kooten
Zoek je ruimte voor je hart en je relatie? Laat je raken door 2500+ artikelen en 250 podcasts over echte M/V verschillen, verbondenheid en leven met bezieling.

13 – De rode draad van Hooglied

Slothoofdstuk: De liefdesdans van ziel en Ene

De rode draad van het Hooglied: mysterie, verlangen en de helende kracht van liefde

1. Een lied zonder begin of einde

Het Hooglied der Hooglieden opent zonder inleiding, zonder auteurstitel, zonder duidelijke context. Geen historische inbedding, geen leerstelling. Wat we horen, is een stem. Of beter: stemmen — die zingen, verlangen, zoeken, wachten, vinden, verliezen, verlangen opnieuw.

Vanaf de eerste roep “Laat hij mij kussen met de kussen van zijn mond” tot de laatste woorden “Maak haast, mijn geliefde”, beweegt het boek zich in een cirkel van liefde die zich steeds opnieuw ontvouwt.

Het Hooglied is geen verhaal met plot, maar een innerlijke beweging — een liturgie van de ziel.

2. De centrale dynamiek: nabijheid en afstand

In elke episode komt het terug: de Geliefde is nabij, dan weer ver weg. De Geliefde verschijnt als geur, stem, gazelle, koning, schaduw, licht. Steeds weer is er een beweging van naderen en verdwijnen, van aanraking en onbereikbaarheid.

Dit is het mystieke patroon van elke ziel die verlangt:

  • We zoeken God in de nabijheid van het liefdesmoment,
  • maar leren ook liefhebben in de afwezigheid.
    De afstand wordt zelf tot draagster van verlangen — en daarmee van openheid, van leven.

3. Liefde als mystieke weg: dodim en ahavah

De liefde in het Hooglied is niet enkel lichamelijk of emotioneel, maar sacramenteel:

  • Dodim is het vurige verlangen, het erotische vuur dat lichaam en ziel in beweging zet.
  • Ahavah is de diepe, verbindende liefde die ruimte schept voor wederkerigheid, trouw, vrede.

Deze twee vormen van liefde zijn geen tegenstelling, maar danspartners. Ze wijzen op een weg waarin het lichamelijke niet wordt verdrongen, maar geheiligd — en waarin het goddelijke niet abstract is, maar intiem voelbaar.

4. De vrouwelijke stem als drager van wijsheid

Opvallend en revolutionair is de centrale rol van de vrouwelijke stem.
Zij spreekt het meest, verlangt het diepst, zoekt, zingt, roept en herinnert.

Van “ik ben zwart en bekoorlijk” tot “ik ben een muur”, tot “mijn wijngaard is voor mijzelf” — de vrouw doorloopt een innerlijk pad van zelfontdekking, van kwetsbaarheid naar waardigheid, van verlangen naar vrede.

Haar stem representeert de ziel: niet als passief object van goddelijke genade, maar als actieve deelnemer in de heilige ontmoeting.

5. De wijngaard als symbool van de ziel

De wijngaard keert voortdurend terug als beeld:

  • Soms is hij verwaarloosd (1:6),
  • soms geboden aan anderen (8:11),
  • uiteindelijk bewaakt en geheeld (8:12).

De wijngaard is het innerlijk terrein van liefde, vruchtbaarheid, spiritualiteit. In de loop van het boek wordt hij heroverd door de vrouw — een krachtige metafoor voor het hervinden van innerlijke autonomie:

Liefde die vrij is, maar geworteld. Open, maar geheeld.

6. De Geliefde als beeld van het goddelijke

De Geliefde blijft mysterieus: hij verschijnt, verdwijnt, spreekt, maar blijft vaak ongrijpbaar.
Hij is als God in de mystieke traditie:

  • niet de Almachtige Wetgever,
  • maar de Intieme Andere die roept, kust, sluimert, wacht.

Hij is de Ene die zoekt en gezocht wordt. Niet om gedefinieerd te worden, maar om bemind te worden. In die liefdesband openbaart zich het goddelijke niet als macht, maar als nabijheid.

7. Liefde als bestemming en begin

Het Hooglied eindigt zoals het begint: met een roep, een open einde.
Geen huwelijk, geen slotfeest — maar een verlangen dat open blijft:

“Maak haast, mijn geliefde, wees als een gazelle…”

Dit is geen tekort, maar een mystieke waarheid:
Liefde is niet de bekroning van de reis, maar het ritme dat ons in beweging houdt.
Het Hooglied nodigt ons uit tot een levenshouding van open verlangen — niet als onrust, maar als ruimte waar liefde kan verschijnen.

8. Een uitnodiging tot contemplatief leven

Het Hooglied leert ons:

  • dat verlangen heilig is,
  • dat liefde lichaam en ziel omvat,
  • dat afwezigheid ook aanwezigheid kan dragen,
  • dat ware liefde niet bezit, maar omarmt.

Het is geen boek om te begrijpen, maar om te belichamen.

Slotgebed: In de tuin van liefde

Laat mij jouw stem blijven horen,
jouw geur ademen tussen de bloemen.

Laat mijn huid spreken van verlangen,
mijn wijngaard bloeien uit vrije wil.

Wees nabij als vuur,
verdwijn als wind,

en laat mijn ziel in jouw spoor dansen
— tot alles één is in de liefde die niet sterft.

MUZIEK geïnspireerd door of gebaseerd op het Hooglied (Song of Songs):

Klassieke motetten en renaissancestukken

Barok & vroege moderne tijden

20e-eeuwse kamermuziek & hedendaags

Hedendaagse werken met Hooglied-inspiratie

Andere invloeden & populaire muziek

Moderne koren & vocale ensembles

  • Das Hohelied der Liebe – The Song of Songs door Singer Pur, met composities als Canticum Canticorum I & II van Ivan Moody, Il nome del bel fior van Joanne Metcalf, en Gesang der Gesänge van Wilhelm Keller navymule9.sakura.ne.jp+6galileomusic.de+6oehmsclassics.de+6.
  • Door Stile Antico (bekroond met Gramophone Award 2009): programma met renaissance‑motetten op teksten uit het Hooglied stileantico.co.uk.

Video highlight

Voor een impressie van Bruckners “Das Hohe Lied” (niet direct Hooglied-tekst, maar titel refereert en ademt dit thema), kun je deze uitvoering luisteren:

Anton Bruckner – Das hohe Lied (transcriptie voor hoornensemble)

🎯 Aanbevolen luisterrichting per sfeer:

MoodAanrader
Middeleeuwse polyfoniePalestrina, Dufay, Singer Pur, Stile Antico
Kamermuziek met mystiekFlos Campi (Vaughan Williams), Canticle I (Britten)
Modern & experimenteelAfter Shir Hashirim (Weiser), Just (Lang), Knaifel
Pop & alternatieve invloedenKate Bush, Bat for Lashes
onderwerp: Hooglied
Dineke van Kooten