de THORBECKE LEZING 2023 – Pieter Omtzigt
Pieter Omtzigt zijn vijf punten zijn:
1. Besluiten worden steeds vaker op oneigenlijke plekken genomen, zoals in het Catshuisoverleg, aan klimaattafels of met lobbyisten, maar niet in de Trêveszaal (waar de ministerraad vergadert) en het parlement. Hierdoor staat de parlementaire controle op de besluitvorming zwaar onder druk.
Voorbeelden: de schoolsluiting, de avondklok en de lockdowns zijn op deze oneigenlijke wijze tot stand gekomen én kunnen niet parlementair gecontroleerd worden.
2. Het budgetrecht van het parlement wordt uitgehold door in toenemende mate van alles een ‘noodgeval vanwege een rijksbelang’ te maken. Dit is de ontsnappingsclausule voor een minister die een begroting niet aan de tweede Kamer wil voorleggen.
Bijzonder is dat hiervan in 2018 en 2019 geen gebruik gemaakt werd maar in 2020, 40 keer, in 2021 59 keer, in 2022 nog steeds 34 keer en dan niet alleen voor Covid 19 maar ook voor asiel, Oekraïne en energie.
3. De regering heeft de gewoonte om wetten slechts gedeeltelijk in werking te stellen na parlementaire goedkeuring. Je kunt je voorstellen dat dit misbruik faciliteert.
4. De informatievoorziening aan de Kamer en de samenleving is gebrekkig. WOB stukken kan iedereen aanvragen, maar stukken worden achtergehouden of zelden binnen de wettelijke termijn aangeleverd. We weten dat de stukken die uiteindelijk wel aangeleverd zijn explosieve informatie bevatten.
5. Het is in Nederland niet mogelijk naar de rechter te stappen als wetten in strijd zijn met de Grondwet. De aantasting van Grondrechten is dus eigenlijk vrij.
De oplossing zou zijn om een constitutioneel Hof in het leven te roepen.
De essentie van een democratie is dat burgers en journalisten de totstandkoming van besluiten kunnen controleren, zodat ze van deze informatie bij verkiezingen gebruik kunnen maken. In de praktijk werkt deze route nauwelijks meer.
Wat wel ontstaan is, is een overheid die de burger controleert. Dit heeft geleid tot grote ongelukken zoals het Toeslagenschandaal en een infrastructuur die klaar ligt zodat de staat de burger kan controleren, commanderen en onderdrukken.
De regels zijn er wel maar worden op essentiële punten door de regering niet nageleefd en we hebben geen systeem om deze niet-naleving te controleren.
Zie hier de controle staat die Nederland al lijkt te zijn. Voorbeeld: De burger mag iedere 100 euro privé betaling verantwoorden t.o.v. de staat die miljarden ongecontroleerd kan uitgeven op rekening van de burger. En dan komt de digitale ID er ook nog aan, een besluit waar de Tweede Kamer volledig voor ‘ging liggen’ maar desalnietemin compleet gepasseerd werd door Alexandra van Huffelen. Niet dat dit mag, maar het gebeurde wel.