EXODUS – het derde gebod

JE ZULT DE NAAM VAN DE EEUWIGE JE GOD NIET VOOR NIETS AANROEPEN (IJDEL GEBRUIKEN), WANT DE EEUWIGE LAAT NIET ONGESTRAFT DIE ZIJN NAAM VOOR NIETS AANROEPT (IJDEL GEBRUIKT) – het 3de gebod

De eed
In een van de smalle straatjes van de wijk Beit Yisrael in Jeruzalem staat een grote, fraai gebouwde synagoge. Honderd jaar lang draagt een marmeren plaquette op de noordelijke muur de legende:
“Voor eeuwige herinnering in het huis van God. Deze synagoge is gebouwd door de vrijgevigheid van een schenker, wiens naam verborgen is en verborgen zal blijven, die een som van 110 napoleons goud heeft bijgedragen. “
Jarenlang werd aangenomen dat de fondsen werden verstrekt door een van de rijke burgers van Jeruzalem die zijn liefdadigheid wilde beschermen tegen de smet van trots door anoniem te blijven. Weinigen kenden de ware identiteit van de donor en het verhaal achter zijn donatie.

auteur: Zalman Ruderman
datum: mei 2017
website: https://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/391110/jewish/The-Oath.htm

Rabbi Shlomo Zalman Porush was een man met bescheiden middelen, hoewel er grote sommen geld door zijn handen gingen. Hij was de secretaris van een van de kollelverenigingen die de arme Joden van Jeruzalem steunden met fondsen die voor dat doel werden ingezameld gedurende de hele diaspora. Rabbi Shlomo Zalman was verantwoordelijk voor het onderhoud van enkele honderden families wier steun was toegezegd door de Joodse gemeenschap van Minsk en haar omgeving in Wit-Rusland.

Een jaar, toen het Pascha naderde, werd de aankomst van fondsen uitgesteld. Rabbi Shlomo wist dat het geld zou komen, maar in de tussentijd moesten de families waarvoor hij verantwoordelijk was, worden voorzien van matzot, wijn en andere festivalbenodigdheden. Daarom wendde hij zich tot een buurman van hem, Reb Faivish Stoller, een timmerman die zijn hele leven hard had gewerkt en erin was geslaagd een aanzienlijk bedrag opzij te zetten. Faivish stemde ermee in hem zijn spaargeld te lenen – 200 Napoleons goud – totdat het geld uit het buitenland zou komen.

Kort na het Pascha arriveerde de langverwachte boodschapper uit Minsk. De tas die hij meebracht, bevatte slechts 110 napoleons, maar een begeleidende brief beloofde dat de rest onderweg zou zijn. Rabbi Shlomo verloor geen tijd om het geld naar zijn buurman te brengen.

Enkele weken later kwam de rest van het geld binnen. Maar toen Rabbi Shlomo de 90 gouden munten naar Reb Faivish bracht, wachtte hem een hoogst onaangename verrassing. De bejaarde timmerman, wiens geheugen hem begon in de steek te laten, had alle herinnering aan de eerste betaling verloren en bleef volhouden dat hij niets had ontvangen van de 200 Napoleons die hij verschuldigd was.

Geen enkel schriftelijk contract vermeldde de lening of de betaling, want de twee mannen hadden absoluut vertrouwen in elkaar. Nu hadden ze geen andere mogelijkheid dan hun zaak voor te leggen aan de beit din (rabbijnse rechtbank) van de vereerde opperrabbijn van Jeruzalem, rabbi Shmuel Salant.

Vanuit een halachisch standpunt was dit een schoolvoorbeeld: de lener geeft de lening toe, maar beweert dat er een gedeeltelijke betaling is gedaan, wat de geldgever ontkent. Dit is een klassiek voorbeeld van modeh b’miktzat (“iemand die gedeeltelijk toegeeft” een anderszins niet ondersteunde claim); in dat geval rust de bewijslast bij de uitlener, maar de lener moet een “bijbelse eed” afleggen ter bevestiging van zijn argument.

Bij het horen van de uitspraak van het beit din, werd rabbijn Shlomo Zalman bleek. Nooit van zijn leven heeft hij zich kunnen voorstellen dat hij in de rechtbank een eed zou moeten afleggen, laat staan een “bijbelse eed” die op een Torah-boekrol werd afgelegd! Hij smeekte om een aantal dagen om over de kwestie na te denken.

Toen de beit din weer bijeenkwam, kondigde rabbijn Shlomo Zalman aan dat hij bereid was de betwiste 110 napoleons uit eigen zak te betalen in plaats van een eed af te leggen. Hij vroeg alleen dat hij een paar weken de tijd kreeg om het geld op te halen. Faivish Stoller was het daarmee eens, en het leek erop dat de kwestie was opgelost. Maar Rabbi Shmuel Salant stond deze regeling niet toe. ‘Het spijt me’, zei hij tegen Rabbi Shlomo Zalman, ‘maar dit is geen privékwestie die tussen de partijen kan worden geregeld. Het gaat om gemeenschappelijke fondsen. Als iemand aan wie liefdadigheidsgelden zijn toevertrouwd, moet je eerlijkheid onberispelijk zijn. . Tenzij definitief vaststaat dat het geld is betaald zoals u beweert, zullen mensen praten. Daarom sta ik erop dat u de eed aflegt. “

Opnieuw verzocht Rabbi Shlomo Zalman, en kreeg, om een korte uitstel. Drie dagen lang vastte hij, weende en reciteerde hij Psalmen. Op de vierde dag kwam hij voor het beit geraas en zwoer dat hij 110 Napoleons aan Faivish Stoller had betaald.

Kort daarna zette rabbijn Shlomo Zalman zijn bescheiden huis te koop. Aan zijn familie legde hij uit dat hij van plan was het huis te verkopen om te voorkomen dat hij de eed zou afleggen, en nu wilde hij niet profiteren van geld dat hij had “gespaard” door te vloeken op een Torarol. Bij de opbrengst van de verkoop voegde hij bijna al zijn spaargeld toe om de som van 110 Napoleons te verdienen, die hij overhandigde aan een commissie die geld inzamelde voor de bouw van een nieuwe synagoge. Zijn enige bepaling was dat de bron van het geld niet mocht worden vermeld.

Enkele maanden later verscheen Faivish Stoller in het kleine appartement waarnaar Rabbi Shlomo was verhuisd na de verkoop van zijn huis. Zonder een woord te zeggen legde hij op de tafel van Rabbi Shlomo Zalman een tas met daarin 110 napoleons goud, die hij in een la in zijn werkplaats had blootgelegd.

Het is de fout van God
Vraag:
De Talmud1 zegt dat de hele wereld beefde toen God zei: “Je zult de Naam van God, je God, niet ijdel gebruiken.” Welke boodschap bracht de Torah over die de hele wereld deed beven?

auteur: Moshe Bogomilsky
website: https://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/519611/jewish/It-is-G-ds-Fault.htm

Antwoord:
Er wordt een verhaal verteld van een groep broeders die naar Amerika kwamen en samen zaken gingen doen. Een paar jaar na aankomst regelden ze dat hun ouders emigreerden. De vader was een vrome, oplettende Jood, met een baard en een chassidisch gewaad. Na een korte tijd schoor de vader zijn baard af en ruilde hij zijn gewaad in voor moderne kleding. Verbaasd door het gedrag van hun vader, raadpleegden de zonen zijn rabbijn.

Toen de rabbijn de vader vroeg waarom hij zo drastisch veranderde, vertelde hij hem het volgende. “Mijn zoons hebben een grote vleesmarkt en ik moet aan een tafel op de markt zitten. Toen mensen me zagen, moedigde het hen aan om hun aankopen te doen in het vertrouwen dat alles koosjer is. Ik besefte echter al snel dat het vlees dat ze verkopen was niet koosjer en ze gebruikten me om het publiek te misleiden. Ik besloot daarom mijn baard af te scheren en mijn gewaad te veranderen, dat mijn judaïsme vertegenwoordigde, om hen niet te helpen niet-koosjer vlees te verkopen. ‘

Helaas hebben de naties van de wereld door de geschiedenis heen Joden vervolgd en gemarteld onder het mom van dit te doen ’ter wille van de hemel (G’d)’. Ze beweerden dat de Joden de schuld krijgen van de problemen in de samenleving en dat ze onderdrukt moeten worden. Ook onder Joden is het helaas gebruikelijk dat de ene persoon een ander pijn doet terwijl hij beweert dat “het een mitswa is” om dat te doen.

G ‑ ds bevel “Noem Mijn Naam niet tevergeefs”, kan worden geïnterpreteerd als: “Exploiteer Mijn Naam niet” – Torah en religie – als een middel om je ongerechtigheden te rechtvaardigen. Probeer ze niet te bedekken met een sluier van gerechtigheid en deugd.

Deze aangrijpende goddelijke boodschap deed iedereen huiveren en de hele wereld beefde van angst.

VOETNOTEN:
1. Shavuot 39a

Waarom spreken jullie G’ds naam niet uit?
Vraag:
Zoals u weet, ben ik geen “gelovige”. Ik ben een logisch persoon – ik geloof alleen in dingen die logisch bewezen kunnen worden. Maar ik was gewoon geïnteresseerd: waarom schrijf je altijd “G’d”?

auteur: Aron Moss
website: https://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/519725/jewish/Why-Dont-You-Spell-Out-G-ds-Name.htm

Antwoord:
We schrijven de naam van G’d niet op een plaats waar deze kan worden weggegooid of gewist. G’ds naam met eerbied behandelen is een manier om G’d respect te tonen. Dus ook al wordt de naam op een computer niet echt gewist (en is hij er misschien niet echt in de eerste plaats), en is ‘G ‑ d’ slechts een Engelse term die wordt gebruikt om de heilige naam van G ‑ d te vertalen, het is in overeenstemming in dit opzicht dat ik “G ‑ d” schrijf in mijn e-mails en online artikelen.

Dit veroorzaakt problemen. Het maakt niet uit hoe vaak ik “G ‑ d” schrijf, de spellingcontrole op de computer heeft geen idee wat ik bedoel. “G-d” staat niet in zijn woordenboek, en het zal het niet accepteren als een toevoeging aan het woordenboek. Dus de computer komt met allerlei voorgestelde correcties: Go, Do, G’day. En vaak komt de helft van de naam op een nieuwe regel terecht: G-d.

Ik denk dat ik niet beter zou verwachten. Hoe slim een computer ook is, er zijn bepaalde dingen die dat te boven gaan. Hoe zou je een computer programmeren om respect te hebben voor G’ds naam? Het is onredelijk om een computer te vragen om met God om te gaan, omdat God geen logisch concept is – Hij schiep intellect, en Hij kan niet worden gevangen door Zijn eigen schepping. Een computer is beperkt tot logica, dus hij kan geen spirituele concepten aan. Net zoals een metaaldetector piept wanneer er een pistool doorheen gaat, maar het kan iemands gedachten of bedoelingen niet oppikken, kan het intellect logica en grondgedachte begrijpen, maar het kan het goddelijke niet detecteren.

Maar een mens is geen computer. Intellect is niet waar we beginnen en eindigen. We hebben een ziel die het intellect te boven gaat, en onze ziel detecteert G’d omdat onze ziel G’d ziet.

Joods geloof gaat over in contact komen met de ziel die God al kent, zonder enig bewijs nodig te hebben. Dit ontkent het intellect niet – het transcendeert het.

Hoe kom je in contact met je ziel? Vraag het aan God. Hij zal het je vertellen.

Waarom zeggen joden niet de naam van God?
Over het gebruik van het woord ‘Hashem’
Vraag:
Ik heb onlangs de Bijbel gelezen en het lijkt erop dat het Joodse volk hun missie schromelijk heeft verwaarloosd. Door de hele Bijbel heen instrueert de Heer de mensen om “Zijn naam te verkondigen” (Jesaja 12: 4, Psalm 105: 1) en “lof te zingen voor Zijn Naam” (Psalm 68: 5), spreekt lovend over iemand die “ kent Mijn naam ”(Psalm 91:14), en er zijn talloze andere verwijzingen naar Zijn naam.
Toch schijnen ze er bij al mijn ontmoetingen met Joden een punt van te maken Zijn naam niet te noemen. In plaats daarvan verwijzen ze vaag naar Hem als “de Almachtige”, “de Bovenstaande” of als “Hashem”, waarvan ik begrijp dat het Hebreeuws is voor “de naam”.
Waarom gehoorzaamt het Joodse volk Hem niet en ‘verkondigt en looft het Zijn naam’ in plaats van er omheen te draaien?

auteur: Baruch S. Davidson
datum: februari 2011
website: https://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/3357913/jewish/Why-Dont-Jews-Say-Gds-Name.htm

Antwoord:
Je hebt ons hier echt een punt. Wij Joden hebben een absolute obsessie met het vermijden van het uitspreken van de naam van God. (Merk op dat we het niet eens volledig spellen als we het Engelse woord voor G ‑ d schrijven. Zie: Waarom spel je de naam van G ‑ d niet?) Eigenlijk letten we erop dat we de namen van G ‑ d niet uitspreken, behalve wanneer het lezen van de Thora of gebeden.

Onze voorzichtigheid is gebaseerd op een begrip van het derde van de tien geboden: “U zult zijn naam niet ijdel gebruiken.” Hoewel dit vers klassiek wordt geïnterpreteerd als verwijzend naar een zinloze eed die G’ds naam gebruikt, strekt het vermijden van het zeggen van G’ds naam zich uit tot alle uitdrukkingen, behalve gebed en Torah-studie. In de woorden van Maimonides, de grote Joodse codificator:
Het is niet alleen een valse eed die verboden is. In plaats daarvan is het verboden om zelfs maar een van de namen die voor G’d zijn aangewezen tevergeefs te noemen, hoewel men geen eed aflegt. Want het vers gebiedt ons, zeggende: “De glorieuze en ontzagwekkende naam te vrezen.” 1 De vrees omvat niet tevergeefs.

Als iemand daarom door een verspreking tevergeefs de naam [G ‑ d] noemt, moet hij zich onmiddellijk haasten om deze te prijzen, te verheerlijken en te vereren, zodat er niet voor niets over gesproken zal zijn. Wat wordt er geïmpliceerd? Als hij de naam van G’d noemt, zou hij moeten zeggen: “Gezegend zij Hij voor alle eeuwigheid”, “Hij is groot en buitengewoon prijzenswaardig”, of iets dergelijks, zodat het niet tevergeefs [volledig] zal zijn geweest.2

Gezien het ontzag waarmee we G’d en Zijn namen moeten benaderen, verwijzen de verzen in de Profeten die spreken over het bekendmaken van G’ds naam niet naar Zijn werkelijke naam. De profeet zegt eerder dat het Joodse volk de wereld moet laten weten over het bestaan van God, hoe Hij de Schepper van de wereld is en constant toezicht houdt op en herschept over elk levend wezen.

Evenzo, als de psalmist regelmatig verwijst naar het prijzen van G’ds naam, verwijst hij naar het loven van G’ds wonderbaarlijke daden.

Dit brengt ons bij de voor de hand liggende vraag: als de psalmist bedoelt te zeggen dat we God zelf zouden moeten prijzen, zonder zijn naam te noemen, waarom zeg je dan niet gewoon ‘prijs hem’, in plaats van het constante gebruik van de uitdrukking ‘prijs zijn naam. ”?

Deze vraag wordt beantwoord door de grote chassidische meester, Rabbi Schneur Zalman van Liadi. In het kort legt hij uit3 dat lofprijzing per definitie de uitdrukking is van een zekere mate van waardering – emotioneel of intellectueel – voor de grootsheid of schoonheid van het object van lof. De grootsheid van God Zelf overstijgt echter alles wat voor de menselijke geest begrijpelijk is volledig.

Onze lof van G’d wordt gegenereerd door de emotionele of intellectuele waardering van Zijn grootheid, maar alleen als Hij Zichzelf aan ons bekend maakt door Zijn verschillende manifestaties – belichaamd en beschreven in de verschillende namen die de Torah Hem noemt. Vandaar de uitdrukking “Prijs zijn naam.”

Zie onze aanvullende artikelen over goddelijke namen.

Laat het me weten als dit helpt.

Vriendelijke groeten,
Rabbi Baruch S. Davidson

De namen van God
De twee meest voorkomende namen van G-d in de Tora zijn E-LO-H-IEMen A-DO-NOI (uit respect voor G ds heilige namen worden deze twee in het algemeen als Elokiem en Hasjem uitgesproken wanneer men ze niet in het gebed of tijdens het lezen van Tora uitspreekt). Elokiem wordt gewoonlijk beschouwd als de naam die G-d gebruikt als Hij optreedt in Zijn hoedanigheid als strenge rechter, terwijl de naam Hasjem in het algemeen in Tora gebruikt wordt als G-d optreedt in Zijn hoedanigheid als de Barmhartige, Genadige G-d. In de verslagen over de Egyptische onderdrukking is de overheersende naam Elokiem.

auteur: Joods Leven
datum: 10 oktober 2006
website: De Namen van G-d en de naam Israel

Ballingschap is zeker te associëren met de strenge kant van G-ds behandeling van Zijn volk. Als de eigenschap van Barmhartigheid zou overheersen, zouden we ons wellicht te gemakkelijk aanpassen aan de comfortabele omstandigheden van de ballingschap en zouden wij ons verlangen naar verlossing verliezen. (Zie wat er in de moderne tijd gebeurt, waar de ballingschap vergezeld gaat met G-ds Midat HaRachamiem en de mensen zich behoorlijk comfortabel voelen met de situatie waarin zijn leven en meewarig kijken naar en spreken over Joden die uitdrukkelijk verlangen naar de spoedige komst van de Masjiach.)

In de Parasjat Waëra ((Sjemot/Ex. 6:2-9:35) vinden wij beide namen terug. Het is Elokiem Die tegen Mosjé spreekt, Die het Volk streng en hard behandeld heeft en Die ook streng tegen Mosjé spreekt wegens zijn uitbarsting tegen Hasjem aan het eind van de vorige parasja. Maar dan zegt Hij tegen Mosjé: „Ik ben Hasjem .” De Naam Elokiem wordt voorafgegaan door het woord wajedabbeer – G-d sprak, waarvan Rasji zegt dat het een strenge manier van spreken is, terwijl de woorden van Hasjem worden voorafgegaan door het woord wajjomeer – G-d vertelde, waarvan Rasji zegt dat dit een zachtere manier van spreken is. En Zijn woorden van hoop en belofte tot het Volk beginnen met dezelfde verklaring: „Ik ben Hasjem .” Daar wordt verteld dat G-d het Volk uit Egypte zal halen en het zal beschermen, verlossen en hen tot Zich zal nemen, dat Hij onze G-d zal zijn en ons tenslotte naar het beloofde land zal brengen. Deze stadia van verlossing worden opgesomd met de herhaling van de verklaring: „Ik ben Hasjem .” Het is alsof G-d tegen het ter neergedrukte volk zegt: „Tot nu toe hebben jullie Mij ervaren als Elokiem, maar vanaf nu zullen jullie kennismaken met Hasjem – de G-d van de Genade. De Egyptenaren daarentegen worden gestraft door Elokiem.

Ramban schrijft dat de naam E-l Sjad-dai G-d beschrijft wanneer Hij wonderen verricht die niet openlijk de normale gang van zaken in de natuur verstoren. Dit is de manier waarop de aartsvaderen G-d ervoeren, wanneer Hij hen verzekerde dat zij zouden overleven in tijden van hongersnood, wanneer Hij hen liet overwinnen over fysiek superieure vijanden en hen buitengewone rijkdommen liet verzamelen. Hoewel dat wonderen waren, deden zij geen van allen geweld aan de natuurlijke gang van zaken. Dus de aartsvaderen hadden G-d alleen maar ervaren in Zijn hoedanigheid van E-l Sjad-dai. Mosjé zou echter spoedig getuige zijn van iets dat de aartsvaderen nimmer aanschouwd hadden.

De eerder genoemde parasja begint met G-d die tegen Mosjé Rabbeinoe spreekt en hem vertelt over de beloften die Hij aan Awraham, Jitschak en Ja’akov gedaan heeft. En G-d vertelt ook dat Hij het geween van het Volk Israël gehoord heeft. Met andere woorden: G-d zal de Joden uit Egypte halen, niet alleen vanwege Zijn belofte aan de Awoti, maar ook wegens Zijn gevoelens voor ons.
Mosjé vertelt het volk wat G-d met hen van plan is, maar zij zijn te uitgeput om naar hem te luisteren. G-d geeft dan opdracht aan Mosjé om naar Par’o te gaan en hem te vragen het Volk te laten gaan. Mosjé werpt dan tegen, dat als de Israëlieten niet naar hem willen luisteren, hoe zal dan Par’o naar hem willen luisteren. Het kan niet zijn dat Mosjé bedoelt, dat als zijn eigen volk niet naar hem wil luisteren, hoe zal dan hun onderdrukker naar hem willen luisteren. Hij heeft immers zojuist verklaard waarom zij niet naar hem wilden luisteren: om dat zij te uitgeput waren van de slavenarbeid. Par’o is niet uitgeput van slavenarbeid. Dus misschien wil hij juist wel luisteren? Maar Mosjé’s tegenwerpingen zijn gebaseerd op zijn spraakgebrek.

Mosjé wijdt zijn falen om het volk te bereiken dus aan zichzelf en niet aan het volk. Dit is hoe een leider zich hoort te gedragen. Wanneer een rabbijn of leraar er niet in slaagt met zijn mensen te communiceren, moet hij niet de fout bij hen zoeken: zij zijn dom; zij zijn niet toegewijd genoeg, etc. Hij moet echter zichzelf onderzoeken of hij zich wel duidelijk heeft uitgedrukt: misschien had ik niet voldoende geduld, misschien heb ik het niet duidelijk uitgelegd, enz. Dit is een van de tekenen van nederigheid, die zulk een wenselijke karaktertrek vormen van een leider. En dat was een van de vele kwaliteiten die Mosjé Rabbeinoe tot De Leider en Leraar bij uitstek maakte.