Persoonlijke ontwikkeling – archetype

De volgende indeling van de persoonlijke ontwikkeling is volgens Jung, gebaseerd op archetypische figuren en mythen. Elk van deze stadia vertegenwoordigt een bepaald proces of aspect van de psyche en heeft zijn eigen kracht, ontwikkeling en valkuilen. Laten we ze eens nader bekijken:

1. Oerosboeros (Oerbron / Urmoeder)

Kracht: De Oerosboeros staat voor de oervrouw, de bron van leven, de onbewuste creatiekracht waaruit het kind voortkomt.. Dit archetype vertegenwoordigt de onbewuste kracht, de oerenergie die alles tot leven brengt. In de persoonlijke ontwikkeling kan dit de diepe, instinctieve en onbewuste kracht zijn die richting geeft aan iemands verlangen naar groei en creatie.
Ontwikkeling: Het ontdekken van het onbewuste zelf, verbinding maken met de oerbron van creativiteit, intuïtie en potentieel. Dit is het begin van de reis van persoonlijke transformatie, een fase van groei uit de oersoep van het onbewuste.
Valkuil: Inflatie of een te sterke identificatie met het archetype van de Oerbron kan leiden tot chaos of overdreven verbondenheid met de instincten, wat ongebreidelde impulsiviteit en gebrek aan zelfbeheersing met zich meebrengt.

2. Grote Moeder (Moederarchetype)

Kracht: De Grote Moeder vertegenwoordigt bescherming, zorg en de vruchtbare kracht van het leven. Dit archetype is de verzorgende en ondersteunende kracht, en in de persoonlijke ontwikkeling gaat het om het leren ontvangen van steun en liefde, en het ontwikkelen van zelfzorg en zelfcompassie.
Ontwikkeling: Het in contact komen met het idee van zorg en ontvankelijkheid, zowel voor anderen als voor zichzelf. Het ontwikkelen van een sterke, voedende band met de wereld en de omgeving, wat zelfvertrouwen en steun bevordert.
Valkuil: Afhankelijkheid en overbescherming kunnen de valkuilen zijn. Wanneer men te veel afhankelijk wordt van de verzorgende energie van de Grote Moeder, kan dit leiden tot een gebrek aan autonomie en de onmogelijkheid om verantwoordelijkheid voor eigen keuzes te nemen.

3. Grote Vader (Vaderarchetype)

Kracht: De Grote Vader vertegenwoordigt autoriteit, structuur, discipline en het vermogen om richting te geven. Het is het archetype van bescherming en richting geven, maar ook van begrenzing en verantwoordelijkheid. In de persoonlijke ontwikkeling symboliseert dit de kracht om te verbinden met autoriteit, grenzen te stellen en een gevoel van plicht te ontwikkelen.
Ontwikkeling: Het ontwikkelen van structuur, verantwoordelijkheid en het vermogen om richting te geven aan je leven. Het is een fase van het leren gebruiken van de kracht van wil en zelfbeheersing.
Valkuil: Hubris (overmoed), of een te strikte identificatie met het vaderarchetype kan leiden tot autoritaire of dogmatische gedragingen. Wanneer de energie van de Grote Vader niet in balans is, kan het leiden tot rigide controle, verwaarlozing van eigen emoties en een gebrek aan empathie.

4. Held (De Heldenreis)

Kracht: Het Held-archetype vertegenwoordigt moed, avontuur, de zoektocht naar waarheid en zelfverwezenlijking. Dit is het stadium waarin de persoon de uitdaging aangaat om zichzelf te ontdekken, obstakels te overwinnen en zijn of haar potentieel te vervullen.
Ontwikkeling: Dit is de actieve fase van transformatie. De held is op zoek naar iets groters dan zichzelf, en is bereid om risico’s te nemen en zijn of haar eigen angsten te confronteren. Het is de fase van zelfassertie, groei en het overwinnen van interne en externe conflicten.
Valkuil: Arrogantie of egoïsme kunnen de valkuil zijn. De held kan verstrikt raken in eigen grootheid, waardoor ze blind worden voor de noodzakelijke nederigheid en wijsheid die nodig is om daadwerkelijk te groeien. Dit kan leiden tot het negeren van belangrijke lessen of het in gevaar brengen van anderen in hun zoektocht.

5. Koning (Heerser, Wijze)

Kracht: Het Koning-archetype vertegenwoordigt leiderschap, wijsheid en integriteit. Dit is de fase waarin de persoon zijn of haar kracht heeft gevonden en deze gebruikt om zowel zichzelf als anderen te leiden. Het gaat om het dragen van verantwoordelijkheid voor het grotere geheel, het creëren van een rechtvaardige en harmonieuze orde.
Ontwikkeling: Het bereiken van volwassenheid, wijsheid en stabiliteit. Dit is de fase waarin men zich verantwoordelijk voelt voor de samenleving, familie, of gemeenschap en leiderschap op een gezonde, evenwichtige manier uitoefent.
Valkuil: Tyrannie of onverschilligheid. De valkuil van het Koning-archetype is het verworden tot een autoritaire figuur, iemand die zijn of haar macht misbruikt, of zich te veel terugtrekt in eigen belang zonder oog voor anderen.

6. Huwelijk (Integratie en Verbondenheid)

Kracht: Het Huwelijk-archetype symboliseert eenheid, balans en integratie van het mannelijke en vrouwelijke, het innerlijke en uiterlijke. Het is de fase van volledige integratie en verbondenheid, waar de verschillende delen van het zelf samenkomen en er harmonie ontstaat.
Ontwikkeling: Het vinden van balans tussen verschillende aspecten van het zelf en het ontwikkelen van wederzijdse relaties gebaseerd op wederzijds respect en liefde. Het huwelijk symboliseert het idee van samenwerking, eenheid en integratie van uiterlijke en innerlijke werelden.
Valkuil: Verlies van individualiteit of ondergang door codependentie. De valkuil van het Huwelijk is dat men zichzelf verliest in de ander, waardoor het individu zijn of haar eigen identiteit opoffert. Het kan ook leiden tot een onderdrukking van persoonlijke groei of een gebrek aan autonomie binnen relaties.

Samenvattend: Elk van deze archetypen heeft zijn unieke kracht, maar ook potentiële valkuilen. Het is belangrijk om balans te vinden tussen de verschillende energieën en ze niet te overidentificeren, omdat dit kan leiden tot overschaduwing van andere delen van het zelf.

De “terugtrekkende beweging” die je beschrijft kan gezien worden als de dynamiek waarin de energie van de verschillende archetypen verstorend of destructief kan worden. Het lijkt erop dat je de valkuilen en de verstrengeling van archetypische krachten wilt verkennen die de natuurlijke ontwikkeling van het individu in de weg kunnen staan. Laten we eens kijken naar deze bewegingen, in termen van psychologische dynamiek:

1. De Grote Vader valt in de zuigkracht van de verschrikkelijke Moeder

Taal van de beweging: De Grote Vader, die normaal gesproken staat voor autoriteit, discipline en structuur, kan de grip op deze kwaliteiten verliezen wanneer hij zich verliest in de allesomvattende en verterende energie van de verschrikkelijke Moeder. Dit kan symboliseren dat de vaderfiguur, die oorspronkelijk de sturende kracht was, wordt opgeslokt door een overmaat aan zorg, controle of afhankelijkheid, wat hem impotent maakt in zijn rol. De “terugtrekkende beweging” kan worden gezien als het verlies van autonomie, wanneer de autoriteit en het gezag van de vader vervagen onder de dreiging van een overmatige en verstikkende zorg.
Psychologische dynamiek: Het is de val in de passieve toestand van onderdrukking of het omarmen van het onbewuste. De vader wordt een slachtoffer van zijn eigen behoefte om te beschermen, en raakt gevangen in de cyclus van afhankelijkheid van de moeder, die mogelijk het zelfbeeld of de macht wegneemt.

2. De Held valt in de zuigkracht van de verschrikkelijke Vader

Taal van de beweging: De Held, die doorgaans actief op zoek is naar zelfverwezenlijking en de overwinnaar is van obstakels, kan verstrikt raken in de ijzeren grip van de verschrikkelijke Vader, die symbool staat voor een autoritaire, beperkende en onbuigzame energie. Het resultaat is een ondergang van de vrijheid en eigen wil van de held, die vast komt te zitten in de beperkende regels, waarden of kritiek van de vaderfiguur. De held kan het gevoel krijgen dat hij altijd moet voldoen aan externe verwachtingen, wat zijn moed en eigenheid verlamt.
Psychologische dynamiek: Dit is de regressie naar onderwerping, waar de held zijn eigen identiteit verliest door de onbuigzame controle van de vader. De beweging is die van het opgeven van de persoonlijke zoektocht in ruil voor goedkeuring, wat leidt tot zelfonderdrukking en een verlies van daadkracht.

3. Het Huwelijk valt in de zuigkracht van de inflatie van de Held

Taal van de beweging: Het Huwelijk, dat symbool staat voor evenwicht en integratie, kan worden getrokken in de verheerlijking van de Held. De Held, wanneer hij inflatoor (overgewaardeerd) wordt, zoekt naar persoonlijke vervulling boven collectieve harmonie. Dit kan leiden tot een verstoorde dynamiek binnen het huwelijk, waarbij de focus verschuift van wederzijds respect en verbinding naar een situatie waar één individu de primaire focus wordt. De held wordt zo groot en belangrijk dat hij het huwelijk zelf ‘overneemt’ en de wederzijdse relatie wordt een middel om de egoïstische verlangens van de held te bevredigen, in plaats van het samenbrengen van twee mensen in een evenwichtige relatie.
Psychologische dynamiek: Hier treedt de val van de heroïsche ideologie op, waarin de egoïstische zoektocht naar eigen vervulling het huwelijk kan verzwakken. Het huwelijk als symbool van samenwerking wordt verstoord door de zelfverheffing van de Held, wat leidt tot het ondermijnen van gelijkwaardigheid en wederzijdse zorg.

4. De Koning valt in de zuigkracht van het Huwelijk

Taal van de beweging: De Koning, die symbool staat voor het hoogste leiderschap, stabiliteit en wijsheid, kan verstrikt raken in de dynamiek van het Huwelijk, vooral als dit huwelijk een weerspiegeling is van emotionele afhankelijkheid of het verlangen naar erkenning van anderen. In plaats van zijn koninklijke kracht te gebruiken om te heersen met wijsheid, raakt hij verstrikt in de verwachtingen en verlangens van de relatie. Het kan leiden tot een situatie waar de koning zijn autonomie verliest en zichzelf verliest in de relatie, waarbij de stabiliteit van het koninkrijk (de eigenheid en kracht van het zelf) op de achtergrond raakt.
Psychologische dynamiek: De val in de zuigkracht van het huwelijk kan de koning verzwakken, waardoor zijn vermogen om autoriteit uit te oefenen, neutraal te blijven en het grotere geheel te dienen, in gevaar komt. Deze terugtrekkende beweging kan de koning uiteindelijk tot een figuur maken die overmatig afhankelijk wordt van de goedkeuring en de dynamiek binnen de relatie, wat zijn leiderschap tenietdoet.

Samenvatting van de terugtrekkende bewegingen:

De Grote Vader wordt opgeëist door de Moeder, verlies van autoriteit door overbescherming of afhankelijkheid.
De Held wordt geklemd door de Vader, verlies van autonomie en persoonlijke kracht door autoritaire of beperkende invloeden.
Het Huwelijk wordt opgeëist door de inflatie van de Held, verlies van wederzijdse verbinding door de dominantie van egoïstische verlangens.
De Koning wordt opgeslokt door het Huwelijk, verlies van eigenheid en stabiliteit door afhankelijkheid of emotionele verstrengeling in de relatie.

In al deze gevallen zie je hoe een archetype, wanneer het niet in balans is of wordt overschaduwd door zijn tegenhanger, kan terugtrekken in een destructieve of beperkende dynamiek. Dit symboliseert psychologische regressie, waar de oorspronkelijke kracht van het archetype wordt geminimaliseerd of overschaduwd door de verstikkende invloed van een ander archetype.