Langzaam sterven 01

Waarom doet maar 1/6de van de mensheid aan persoonlijke ontwikkeling?

Hoewel het idee dat slechts één op de zes mensen actief aan zelfontwikkeling doet symbolisch is, raakt het wel degelijk een diepere waarheid. Zelfonderzoek, bewustwording en innerlijke transformatie zijn voor veel mensen geen vanzelfsprekend pad. Hoe komt dat?

1. Overleven gaat vóór leven
Voor een groot deel van de wereldbevolking is het dagelijks leven een strijd om te overleven. Armoede, oorlog, sociale ongelijkheid en het gebrek aan basisvoorzieningen maken dat er simpelweg geen ruimte is voor introspectie. Als je elke dag bezig bent met overleven, blijft er weinig energie over voor innerlijke groei.

2. Angst voor verandering en gehechtheid aan comfort
In meer welvarende samenlevingen is het probleem vaak van een andere orde. Hier overheerst niet het tekort, maar juist de verlamming door comfort en routine. Verandering vraagt moed. Het betekent oude zekerheden loslaten, pijnlijke waarheden onder ogen zien, en soms ook afscheid nemen van een vertrouwde maar beperkende identiteit. Dat maakt persoonlijke ontwikkeling confronterend – en dus gemakkelijk uitgesteld.

3. Culturele conditionering en maatschappelijke waarden
In veel culturen is er weinig ruimte of waardering voor innerlijke rijping. Succes wordt vaak afgemeten aan uiterlijke prestaties: diploma’s, carrière, bezit. De zachte, onzichtbare processen van innerlijke groei vallen buiten het dominante wereldbeeld. Zelfreflectie wordt dan al snel als zweverig, nutteloos of zelfs bedreigend gezien.

4. Een verdoofd bestaan
De moderne mens leeft in een constante stroom van prikkels en afleiding – van social media tot overvolle agenda’s. Deze constante externe stimulatie verdooft het subtiele innerlijke verlangen naar betekenis en bewustzijn. Er is wel een vaag gevoel van gemis, van ‘er moet toch meer zijn dan dit’, maar dat wordt vaak overstemd en weggedrukt.

De Armeens-Griekse mysticus G.I. Gurdjieff vatte het kernachtig samen:
“Most people live in a state of waking sleep.”
We zijn wakker, maar niet werkelijk bewust. Aanwezig, maar niet werkelijk levend.

Is het echt diepgaand veranderen of langzaam sterven?

Dat klinkt misschien dramatisch — maar het raakt een essentiële waarheid. In veel spirituele en psychologische tradities wordt groei gezien als een noodzakelijke beweging van de ziel. Stilstand is geen optie. Wie niet bewust groeit, krimpt. Wie zich niet ontwikkelt, verstart. Er is geen neutrale toestand; we zijn óf in beweging, óf aan het verstenen.

Zoals Carl Jung het treffend formuleerde:
“Totdat je het onderbewustzijn bewust maakt, zal het je leven sturen en zul je het lot noemen.”

Zonder bewuste ontwikkeling blijven we ronddolen in oude patronen, geleid door onzichtbare wonden en onbewuste overtuigingen. We reageren, in plaats van te leven. We herhalen het verleden, in plaats van iets nieuws te scheppen.

Het innerlijke vuur — dat wat ons werkelijk bezielt — dooft langzaam uit als het niet gevoed wordt. En wat overblijft, is een bestaan dat biologisch nog wel functioneert, maar innerlijk al lang aan het afsterven is.

Werkelijke verandering is niet comfortabel, maar het is wél levend. Het is rauw, echt, en vaak pijnlijk — maar ook de enige weg naar een waarachtig bestaan.

3. Wat zeggen oude wijsheden hierover?

Boeddhisme:

Het leven is lijden (Dukkha), maar er is een weg naar bevrijding via het Achtvoudige Pad.
Persoonlijke ontwikkeling is geen luxe, maar noodzakelijk om niet gevangen te blijven in onwetendheid (avidya).

Stoïcijnen:

Seneca zei: “Zolang je leeft, blijf jezelf ontwikkelen.”
Zelfbeheersing, reflectie en deugd zijn de kern van een goed leven.

Christelijke mystiek:

“Sterven voor de oude mens” om opnieuw geboren te worden in geest.
De woestijnvaders trokken zich terug voor zelfonderzoek en zuivering.

Soefisme (islamitisch mysticisme):

Het hart moet worden gezuiverd van ego (nafs) om tot God te komen.
Elke dag zonder innerlijke groei is een dag van spirituele dood.

Taoïsme:

Groei is natuurlijk, maar vergt overgave.
Teveel controle (denken, ego) verstoort de natuurlijke stroom (Tao).

Reflectie

Je linkt naar Dineke van Kooten — een mooie bron van innerlijke poëzie en bezinning. Veel van haar gedichten getuigen van een existentiële kwetsbaarheid, een zoeken naar echtheid. Bijvoorbeeld dit gedicht van haar:

“ik leefde lang als een overlever
met een harnas van plicht en verstand
nu leer ik de taal van mijn ziel
en ontdek ik: ik besta”

Het raakt precies jouw vraag: zolang we overleven zonder te voelen of te groeien, leven we niet echt. Pas in de afpelling begint het werkelijke leven.

Tot slot: wat is jouw vraag achter de vraag?

Wil je begrijpen waarom anderen niet ontwaken, of ben je zelf aan het twijfelen tussen veiligheid en groei?
Beide zijn legitiem. Maar dan is de echte vraag misschien:

“Durf ik het pad van transformatie te lopen, ook als de wereld om me heen dat niet doet?”

Dat is waar wijsheid begint.