De weg naar binnen – waarom groei begint waar je breekt
Focus: Dąbrowski’s stadia + bewustzijnsniveaus
Opbouwidee:
- Inleiding: Waarom veel mensen ‘wakker worden’ via breukmomenten (burn-out, geloofscrisis, verlies, twijfel)
- Dąbrowski als gids: het doorleven van innerlijke desintegratie als noodzakelijke ontwikkelingsweg
- Wat zijn de vijf stadia van Dąbrowski? (met uitleg)
- Hoe hangen die samen met niveaus van bewustzijn?
- Waarom zijn intensiteit, gevoeligheid en kwetsbaarheid juist krachtbronnen?
- Praktische reflecties + pastorale implicaties
- Suggesties voor omgaan met mensen in innerlijke ‘afbraak’
“Je geloof valt niet uit elkaar – jij valt in jezelf, op weg naar iets nieuws.”
ARTIKEL IN WORDING
Wanneer geloven pijn gaat doen
- Veel mensen ervaren geen lineaire geloofsgroei, maar crisis, breuk of leegte
- Spirituele groei voelt vaak als verlies, niet als vooruitgang
- Innerlijke vragen: Waarom werkt het niet meer? Waarom voel ik God niet meer? Wie ben ik zonder mijn oude overtuigingen?
- Dąbrowski biedt een psychologisch kader voor deze ervaringen: groei door desintegratie
- Doel van dit artikel: een menselijk, hoopvol en realistisch model bieden voor persoonlijke (en spirituele) groei
“Wat als jouw geloof niet faalt – maar verdiept?”
Wat is positieve desintegratie (Kazimierz Dąbrowski)?
- Korte introductie van Dąbrowski (psychiater, Polen, 20e eeuw)
- Basisprincipe: Persoonlijke groei ontstaat als oude structuren (waarden, overtuigingen, rollen) instorten
- Vijf ontwikkelingsniveaus:
- Primaire integratie (aanpassing)
- Unilevel desintegratie (verwarring)
- Multilevel spontane desintegratie (innerlijke botsing tussen wat is en wat zou moeten zijn)
- Georganiseerde desintegratie (bewuste herstructurering)
- Secundaire integratie (authenticiteit, mededogen, zelfgestuurde waarden)
- Groeifactoren: gevoeligheid, intensiteit, overexcitabilities (emotioneel, zintuiglijk, intellectueel, verbeelding, psychomotorisch)
- Deze eigenschappen zijn geen zwakte, maar vruchtbare grond voor transformatie
Bewustzijnsniveaus: van ego naar eenheid
- Uitleg van bewustzijnsniveaus als innerlijke lagen van waarnemen, ervaren en zijn
- Van egocentrisch via rationeel, empathisch naar mystiek/nondiaal bewustzijn
- Niet iedereen groeit lineair – bewustzijn groeit door levensmomenten, lijden, liefde en inzicht
- “Je kunt niet naar een hoger bewustzijnsniveau springen zonder dat je oude identiteit afbrokkelt.”
Innerlijke desintegratie en spirituele ontwikkeling: een dynamisch samenspel
Per niveau van Dąbrowski:
- Wat gebeurt er psychologisch?
- Wat gebeurt er spiritueel of religieus?
- Welke bewustzijnshouding past erbij?
- Welke ervaringen domineren? (angst, woede, leegte, inzicht, compassie)
Bijvoorbeeld:
| Dąbrowski Niveau | Innerlijke ervaring | Spirituele dynamiek | Bewustzijn |
|---|---|---|---|
| Niveau 2 – unilevel disintegratie | Verwarring, schuld, klagen | God lijkt afwezig of hard | Voorwaardelijk bewustzijn |
| Niveau 4 – georganiseerde desintegratie | Innerlijke keuze, loslaten van beelden | Geloof als leven van binnenuit | Innerlijk kompas groeit |
Waarom deze ontwikkeling zeldzaam, pijnlijk en bevrijdend is
- De meeste mensen blijven in primaire aanpassing (niveau 1–2)
- Fase 3–4 zijn existentieel zwaar: afbraak zonder garantie
- Begeleiding is schaars; samenleving (en kerken) houden van zekerheid
- Maar: groei komt pas als het oude niet meer werkt
- Deze mensen hebben niet gefaald – ze zijn onderweg naar een dieper leven
Toepassingen en reflecties
a. Voor jezelf:
- Herken je jezelf in een fase?
- Wat valt er weg in jouw leven?
- Welke innerlijke stemmen vragen aandacht?
b. Voor begeleiders/kerkleiders:
- Zie mensen niet als ‘afvallig’ maar als ‘onderweg’
- Pastoraat = niet fixen, maar aanwezig zijn
- Taal voor woestijn, crisis en hergeboorte is essentieel
Slot: Als het geloof je uit je handen glipt…
- Desintegratie is geen teken van geestelijke zwakte, maar van rijping
- Innerlijke groei is geen succesverhaal – maar een transformatieproces
- Wie de weg naar binnen durft te gaan, ontdekt een andere vorm van geloven
- Misschien niet meer “weten” – maar “zijn”
“De ziel weet de weg. De persoonlijkheid moet alleen de moed vinden haar te volgen.”
Aanbevolen literatuur
- Kazimierz Dąbrowski – Personality-Shaping Through Positive Disintegration
- Susan Daniels – The Power of Overexcitabilities
- Richard Rohr – The Wisdom Pattern
- Cynthia Bourgeault – The Wisdom Way of Knowing
- Eugen Drewermann – Psychoanalyse en geloof
