Hoogbegaafd in de fuik van het Onderwijs
Hoogbegaafd in de Fuik van het Onderwijs: Leren Aanpassen, Niet Ontdekken Wie Je Bent
Veel hoogbegaafde volwassenen die vastlopen op de werkvloer, dragen onbewust een patroon met zich mee dat niet op het werk ontstaan is. Het is gevormd in een omgeving waar ze jarenlang het grootste deel van hun tijd doorbrachten: het onderwijssysteem. Juist dát systeem – bedoeld om te ontwikkelen en te ontdekken – leert de hoogbegaafde vaak iets anders: aanpassen, inhouden, afwachten. Maar niet: verlangen, kiezen of afwijken.
De slimme leerling die niemand tot last is
Hoogbegaafde kinderen vallen vaak niet op zoals men verwacht. Ze zijn niet altijd de excellente leerling, de harde werker of de gedreven winnaar. Vaak zijn ze de stille denkers, de snelle begrijders, de rustige aanwezigen die “het allemaal wel lijken te snappen”. En dus: geen probleem. Geen extra aandacht. Geen ruimte voor verschil. Ze leren al jong dat er voor hun unieke manier van denken en voelen weinig plek is in een klas die ingericht is op gemiddelden en uniformiteit.
Leeg leren presteren
Wat een hoogbegaafd kind vaak wél leert, is presteren zonder inspanning. Snel door de stof. Cijfers halen zonder uitdaging. Aan verwachtingen voldoen zonder moeite. Wat ze níét leren: doorzetten, falen, ontdekken wat hen echt boeit. Ze leren hoe ze de buitenwereld tevreden houden – maar niet hoe ze hun binnenwereld serieus nemen.
Daarin ligt een stille ondermijning: wie alleen maar leert om te voldoen, leert niet om te verlangen. Wie voortdurend bezig is met aanpassen, ontwikkelt geen kompas voor autonomie.
“Je bent slim, dus je redt het wel”
Dit zinnetje – goedbedoeld maar desastreus – is vaak de kern van het probleem. Hoogbegaafde kinderen worden overschat in hun emotionele zelfstandigheid, en onderschat in hun behoefte aan diepgang, uitdaging en echtheid. Het gevolg? Ze ontwikkelen geen vaardigheden in omgaan met complexiteit, weerstand of kritiek. Ze leren vooral maskeren: hun denken, hun verveling, hun verschillen.
Het ideaalbeeld van “het ideale kind”
Veel onderwijsinstellingen belonen voorspelbaar gedrag: braaf, sociaal, volgzaam, correct. Maar veel hoogbegaafde kinderen zijn niet voorspelbaar. Ze zijn intens, kritisch, eigenzinnig, snel verveeld en vaak wars van autoriteit zonder inhoud. Het systeem leert hen: “Anders zijn is lastig. Te veel weten is bedreigend. Te veel vragen is storend.” Dus leren ze: mezelf zijn is gevaarlijk. Slim zijn moet je doseren.
Wat zou goed onderwijs wél moeten doen?
* Ruimte geven aan intensiteit. In plaats van normaliseren, erkennen dat sommige kinderen meer voelen, sneller denken, anders kijken.
* Vragen stellen boven antwoorden stellen. Goed onderwijs helpt kinderen ontdekken wat ze willen weten, niet alleen wat ze moeten leren.
* Autonomie als vaardigheid trainen. Leer kinderen kiezen, onderzoeken, zichzelf kennen. Niet alleen binnen het curriculum, maar juist daarbuiten.
* Vertragen bij snelle leerlingen. Niet door ze te remmen, maar door ze te helpen reflecteren, verdiepen en leren leren.
* Echte relaties, geen labels. Begeleiders die de leerling zien als mens, niet als prestatiepakketje.
De lange schaduw van school
Als je als kind vooral hebt geleerd om te voldoen aan verwachtingen, kan het als volwassene enorm lastig zijn om jezelf af te vragen: Wat wil ík eigenlijk? Wat vind ík belangrijk? De stemmen van oude systemen leven dan voort in innerlijke patronen van aanpassing, perfectionisme of onderpresteren.
Maar het goede nieuws is: het patroon is te doorbreken. Het vraagt bewustwording, erkenning, en soms: het toelaten van het verlangen dat lang werd weggedrukt.
Tot slot
Het onderwijs heeft de taak om jonge mensen te helpen zichzelf te leren kennen. Niet om hen gelijk te maken, maar om hen toe te staan verschillend te zijn. Want een hoogbegaafd kind dat leert luisteren naar zichzelf, wordt een volwassene die richting kan geven aan zijn leven – niet alleen vanuit kunnen, maar vanuit willen.
Dit artikel is onderdeel van een vijfluik
* de-valkuil-van-de-hoogbegaafde-op-het-werk/
* hoogbegaafd-in-de fuik van het-onderwijs/
* het-leven-pikt-het-niet/
* zielseenzaamheid-van-hoogbegaafden/
* van-zielseenzaamheid-naar-zelfverbondenheid/
