Dabrowski – worstelingen

In het uitgebreide artikel ‘de diepe worsteling van innerlijke groei‘ heb ik de fasen van Dabroski gevolgd.
Hier een samenvatting:

Fase 1 – Naïviteit en conformiteit (Primaire integratie)
Essentie: Leven vanuit externe normen en sociale aanpassing (Zo hoort het! en Zo moet het!); nog geen bewust moreel zelf.
Centrale worsteling: Men slaapt nog maar ergens in zijn bewust zijn begint op den duur een beginnende twijfel en existentiële onrust te voorschijn te komen, maar nog zonder taal of richting. De veilige illusie begint te wankelen.
Bijbels beeld: Adam en Eva in het Paradijs – De verdrijving symboliseert het eerste verlies van onschuld en zekerheid.

Fase 2 – Innerlijke twijfel (Unilevel disintegratie)
Essentie: Men begint in het ontwaken zich de vraag te stellen: moet het zo? Hoort het zo? Waardoor oude zekerheden, emotionele chaos en verwarring over waarden en identiteit beginnen te ontstaan.
Centrale worsteling: Men begint te ontwaken, maar heeft nog weer de mogelijkheid zich om te draaien om verder te slapen, maar er zit ergens een gevoel van ongenoegen, leegte, cynisme of richtingloosheid. Moeite om zin te vinden of richting te kiezen.
Bijbels beeld: Wij willen de Heer prijzen in de woestijn. De 10 plagen in Egypte zijn als het ware de wekker die iemand echt wakker wil maken. De ziel wordt ‘wakker geschud’ uit slavernij aan externe systemen. Maar heeft nog de vraag of hij/zij het aangaat of niet.

Na Fase 2: De Nacht van de Zinnen – de ontluistering van het bekende zelf

Veel mensen die in fase 2 terechtkomen, ervaren verwarring, leegte en zingevingstwijfel alsof het een fout in het systeem is — alsof ze iets verloren zijn wat ze koste wat kost moeten terugvinden. Maar juist deze fase kent een diepe spirituele betekenis die binnen de christelijke mystiek bekendstaat als de Nacht van de Zinnen (la noche de los sentidos), verwoord door Johannes van het Kruis.

In deze ‘nacht’ wordt het zelf onthecht van zijn zintuiglijke oriëntatie op geluk, troost en zekerheid. Alles wat eerder voedend leek — externe erkenning, religieuze warmte, spirituele inzichten, morele overtuigingen — begint leeg of zelfs vals te voelen. God lijkt ver weg, gebed voelt droog, en de ziel vindt geen houvast meer in haar oude bronnen. Niet zelden keren mensen in paniek terug naar eerdere vormen van schijnzekerheid — comfort, dogma’s of oppervlakkige bezigheden — om dit verlies te bezweren.

Maar deze nacht is geen fout. Het is een innerlijke zuivering, waarin de ziel wordt losgemaakt van haar verslaving aan genot, helderheid en controle. De ‘droogte’ is een vorm van genade, waarin het ware Zelf begint tevoorschijn te komen — niet meer gevoed door wat prettig is, maar door wat waarachtig is.

De Nacht van de Zinnen is de overgang van externe houvast naar innerlijke leegte — een noodzakelijke fase waarin het ego voor het eerst ontdekt dat het geestelijke leven geen troostproduct is.

Deze ‘donkere’ fase laat de mens stilstaan bij de vraag: wat blijft er over als zelfs het goede zijn smaak verliest? Het antwoord is: de kiem van een zuiverder verlangen — een geestelijke honger die niet meer afhankelijk is van emotie of bevestiging, maar gericht raakt op waarheid, zelfs als die pijn doet.

Fase 3 – Ontwaken van moreel bewustzijn (Spontane multilevel disintegratie)
Essentie: Ontstaan van een innerlijk moreel kompas en besef van verantwoordelijkheid, door de vraag te beantwoorden: Wie ben ik?
Centrale worsteling: Innerlijke frictie tussen lagere drijfveren (overlevingsmechanismen) en hogere idealen. Pijnlijke confrontatie met eigen tekortschieten. Zoals ik het deed, dat werkt niet meer.
Bijbels beeld: De Sinaï en de Tien Woorden – De wet als innerlijke spiegel, niet als dwang. De roep tot volwassen vrijheid vanuit slavernij naar volwassenheid.

Fase 4 – Ontmanteling van het ego (Georganiseerde multilevel disintegratie)
Essentie: Ik weet wie ik ben! Ik ben mij bewust van en werk aan mijn triggers en overlevingsmechanismen. Bewust loslaten van het ego, status en controle. Diepe innerlijke zuivering.
Centrale worsteling: Eenzaamheid, onzekerheid, en het volledig afleggen van schijnidentiteit. Worsteling met overgave en waarheid.
Bijbels beeld: Jeremia’s roeping en lijden – De profeet als symbool van trouw temidden van afwijzing, zonder externe beloning.

Na Fase 4: De Nacht van de Ziel – het radicaal loslaten van het ego

Fase 4 — de ontmanteling van het ego — is een fase die het uiterste vraagt: het loslaten van zelfs de diepst verinnerlijkte zekerheden, spirituele beelden en identiteiten. In deze fase voltrekt zich wat Johannes van het Kruis de Nacht van de Ziel (la noche del espíritu) noemt. Het is een existentiële leegte die veel verder gaat dan het verlies van zintuiglijk genot of innerlijke duidelijkheid. Hier verdwijnt zelfs het ‘ik’ dat op zoek was naar God, betekenis of waarheid.

Waar in eerdere fasen het ego nog probeerde samen te werken met het spirituele proces (zij het op subtiele manieren), wordt het hier definitief onttroond. Alle vormen van controle, zelfs de spirituele — zoals het verlangen naar helderheid, begrip, ervaring of roeping — worden langzaam losgeweekt. Wat overblijft is een radicale donkerte, waarin niets meer vanzelf spreekt. Zelfs God zwijgt.

De Nacht van de Ziel is de ruimte waar zelfs je diepste spirituele beelden, overtuigingen en identiteiten sterven — niet omdat ze slecht zijn, maar omdat ze nog te klein zijn voor de waarheid die komt.

In deze nacht wordt het Valse Zelf ontbonden tot op het bot, zodat het Ware Zelf kan opstaan. Maar dat gebeurt niet in euforie of extase, maar in leegte, overgave en radicale eenzaamheid. Het enige dat nog mogelijk is, is overgave — niet omdat je dat spiritueel mooi vindt, maar omdat er eenvoudigweg niets meer te doen is. Je draagt geen geloof, idealen of waarheid meer, zij dragen jou — in stilte, in nacht.

Toch is juist in deze diepste leegte het geheim van opstanding verborgen: een nieuw zelf, dat niet gebouwd is op prestatie, beeld of macht, maar op grondeloze verbondenheid met wat groter is dan het ‘ik’. De ziel leert liefhebben zonder te voelen, vertrouwen zonder te begrijpen, leven zonder zich vast te houden. Niet de ervaring, maar de trouw wordt hier de maat van liefde.

“Wie zijn leven verliest, zal het vinden.”
In deze nacht krijgt die zin zijn rauwe, existentiële betekenis.

Fase 5 – Integratie en transformatie (Secundaire integratie)
Essentie: Harmonisch leven vanuit innerlijke eenheid, compassie en roeping.
Centrale worsteling: Het overstijgen van dualiteiten en het belichamen van een hoger bewustzijn in het dagelijks leven.
Bijbels beeld: Opstanding / Nieuwe Verbond – Christusbewustzijn als beeld van diepe verbondenheid en innerlijke vrede.