Rituelen geven rust en maken zichtbaar wat onuitgesproken blijft
In samengestelde gezinnen schuiven systemen, rollen en relaties voortdurend. Nieuwe partners, ex-partners, (volwassen) kinderen en nieuwe gezinsleden raken met elkaar verweven, maar niet vanzelfsprekend verbonden. Wat vaak ontbreekt, is een moment om stil te staan bij wat er verandert. Rituelen helpen om deze overgangen te markeren, orde te brengen in verwarring en ruimte te maken voor erkenning.
Ga voor de andere artikelen naar: leven-in-samengestelde-gezinnen/
Over de helende rol van rituelen in samengestelde gezinnen
1. Waarom rituelen onmisbaar zijn
In onze cultuur worden geboorte, huwelijk en overlijden vaak wél ritueel omkaderd – maar scheiding, samengaan of het vormen van een nieuw gezin blijven vaak onbenoemd. En wat geen vorm of taal krijgt, blijft innerlijk wringen.
Rituelen helpen om:
- Overgangen zichtbaar te maken
- Verborgen gevoelens de ruimte te geven
- Ieders plek en geschiedenis te erkennen
- Systemische rust te brengen
2. Wat een ritueel doet in een samengesteld gezin
Een ritueel hoeft niet groot of spiritueel te zijn. Het gaat om bewuste aandacht voor wat zich onder de oppervlakte afspeelt. In samengestelde gezinnen kan dat betekenen:
- Het symbolisch erkennen van eerdere relaties
- Het markeren van een nieuwe fase (samenwonen, geboorte kind, afscheid van een huis)
- Het zichtbaar maken van plek: wie hoort erbij, wie mag meedoen
- Het creëren van gedeeld eigenaarschap over het ‘nieuwe wij’
3. Voorbeelden van betekenisvolle rituelen
Hieronder enkele vormen die passen bij verschillende fasen in een samengesteld gezin:
📌 Bij samenwonen of een nieuwe start
- Een voorwerp kiezen dat elk gezinslid meeneemt naar het nieuwe huis
- Een kaars branden voor elk ‘oorspronkelijk gezin’ waaruit mensen komen
- Een gezamenlijke maaltijd met een uitgesproken welkom
📌 Bij het verwelkomen van een gezamenlijk kind
- Een ritueel waarin ook de kinderen uit eerdere relaties iets symbolisch overdragen (bijv. een wens uitspreken, een lint toevoegen aan een familiestuk)
- Een ‘gezinsboom’ tekenen of planten waarin alle namen staan – zonder onderscheid, maar wel met ordening
📌 Bij het betrekken van volwassen kinderen
- Een brief of uitnodiging met expliciete erkenning van hun plek en historie
- Een symbolische handeling waarbij ex-partners worden erkend als blijvend deel van het netwerk (bijv. bij een belangrijke familiegebeurtenis)
4. Wat rituelen vragen van volwassenen
Rituelen vragen moed. Want ze brengen onder woorden wat vaak stil wordt gehouden:
- Dat het oude gezin voorbij is
- Dat verlies en hoop naast elkaar mogen bestaan
- Dat iedereen erbij hoort – ook als dat pijnlijk of ingewikkeld is
Ze vragen ook bewust leiderschap van de volwassenen: om ruimte te maken, woorden te geven, en de kinderen te begeleiden in het erkennen van hun eigen verhaal.
5. Als er géén rituelen zijn…
Wat geen plek krijgt, zoekt zijn eigen weg:
- In irritaties bij verjaardagen
- In stil verdriet op feestdagen
- In het gevoel van ‘ik mag er zijn, maar ik hoor er niet bij’
- In de verharding tussen ex-partners en nieuwe partners
Rituelen voorkomen niet dat het schuurt, maar geven bedding aan wat niet te vermijden is.
Tot slot
In samengestelde gezinnen is er niet één waarheid, maar wel een gezamenlijke werkelijkheid. Rituelen helpen om die werkelijkheid vorm te geven, zodat ieder gezinslid zich gezien en erkend voelt – ongeacht waar hij of zij vandaan komt.
Want rust ontstaat niet vanzelf in een nieuw systeem. Die moet je markeren, bekrachtigen en soms… gewoon ritueel afdwingen.
