de Orden van Liefde
De Vijf Principes van Systemisch Werk – Een Inleiding tot de Orden van Liefde
Wat is systemisch werk?
Systemisch werk, ook wel bekend als familieopstellingen, is een methode om verborgen dynamieken binnen families, organisaties of andere sociale systemen zichtbaar te maken. Deze benadering is ontwikkeld door de Duitse psychotherapeut Bert Hellinger (1925–2019), die decennialang werkte met families en systemische verstrikkingen.
Volgens Hellinger worden veel persoonlijke problemen — zoals angst, depressie, relatieconflicten of gevoelens van leegte — beïnvloed door het grotere geheel waarin we leven: ons familiesysteem. Systemisch werk kijkt niet alleen naar het individu, maar naar het systeem als geheel, en naar de onzichtbare wetten die daarin werkzaam zijn.
In de kern draait systemisch werk om vijf universele principes, ook wel de “Orden van Liefde” genoemd. Wanneer deze orden verstoord zijn, ontstaan er spanningen. Wanneer ze hersteld worden, komt er rust, verbinding en levensenergie vrij.
De Vijf Principes van Systemisch Werk
1. Toebehoren – Iedereen heeft recht op een plek
“Wat buitengesloten wordt, keert terug in het systeem.”
Ieder mens die bij een systeem hoort, heeft recht op erbij horen. Dit geldt niet alleen voor huidige familieleden, maar ook voor:
- Overleden kinderen (bijvoorbeeld door een miskraam),
- Ex-partners van ouders,
- Daders van geweld binnen het systeem,
- Mensen die ‘vergeten’ of weggestopt zijn.
Wanneer iemand wordt buitengesloten — letterlijk of innerlijk — ontstaat er onbalans. Het systeem zal proberen die onbalans te herstellen. Vaak gebeurt dit onbewust, bijvoorbeeld doordat een kind zich identificeert met een vergeten oom of miskraam en diens lot gaat herhalen.
Herstel begint met erkenning en het symbolisch “terugbrengen” van wat is buitengesloten.
LEES VERDER: de-helende-kracht-van-insluiten/
2. Ordening – Iedereen heeft zijn eigen plek
“Wie eerder kwam, gaat voor.”
Binnen een systeem is er een natuurlijke ordening, een hiërarchie gebaseerd op tijd en functie:
- Ouders staan boven kinderen,
- Oudere kinderen vóór jongere,
- Eerder gekomenen vóór lateren.
Wanneer deze ordening verstoord wordt — bijvoorbeeld wanneer een kind de rol van de ouder overneemt — ontstaat er verwarring, vaak met diepgaande emotionele gevolgen. Dit wordt een verstrikking genoemd.
Systemisch werk helpt mensen om hun juiste plek terug in te nemen: kinderen als kind, ouders als ouder, partners als gelijkwaardige.
LEES VERDER: de-kracht-van-de-juiste-plek/
3. Balans – Geven en nemen in evenwicht
“Liefde stroomt wanneer geven en nemen in evenwicht zijn.”
Vooral in volwassen relaties (zoals partnerschappen of vriendschappen) is het belangrijk dat geven en nemen in balans zijn. Wanneer één partij voortdurend geeft en de ander vooral neemt, ontstaat er spanning. Dit kan leiden tot schuldgevoelens, afhankelijkheid of verbittering.
Belangrijk onderscheid: Tussen ouders en kinderen is het evenwicht asymmetrisch: ouders geven, kinderen nemen. Kinderen kunnen dit nooit terugbetalen — hun taak is om het leven door te geven aan de volgende generatie.
Een gezond systeem streeft naar wederkerigheid en erkent waar de balans verstoord is geraakt.
LEES VERDER: als-geven-vanzelfsprekend-wordt/
4. Erkennen wat er is – Aanvaarding zonder oordeel
“Wat je niet erkent, blijft zich herhalen. Wat je aankijkt, kan veranderen.”
Deze vierde wet is een fundamentele grondhouding in systemisch werk. Het betekent dat we alles wat in het systeem aanwezig is, durven te zien en innerlijk aannemen:
- Het pijnlijke,
- Het schaduwrijke,
- Het ongemakkelijke.
Erkennen betekent niet goedkeuren, maar onder ogen zien zonder oordeel. Zolang we iets veroordelen of ontkennen, houden we het in stand. Pas wanneer we de feiten volledig erkennen, komt er rust en ruimte voor verandering.
Systemisch werk nodigt uit tot een radicaal ja tegen wat is — juist ook tegen dat wat moeilijk is.
LEES VERDER: de-moed-om-te-zien/
5. Het recht op een eigen bestemming – Vrij zijn binnen verbondenheid
“Iedereen heeft het recht om zijn eigen levensweg te gaan.”
Hoewel we diep verbonden zijn met ons familiesysteem, zijn we ook individuele wezens met een unieke bestemming. Deze vijfde wet erkent dat ieder mens het recht heeft op:
- Een eigen pad,
- Een eigen lot,
- Een leven in vrijheid.
Veel mensen raken (onbewust) verstrikt in het lot van een ander — bijvoorbeeld door uit loyaliteit het verdriet, de schuld of het falen van een voorouder te dragen. Maar werkelijke liefde betekent ook: loslaten.
Systemisch werk helpt mensen om die innerlijke loyaliteit te eren, en tegelijk ruimte te maken voor hun eigen leven en verlangens.
LEES VERDER: https://www.dinekevankooten.nl/archief/het-recht-op-een-eigen-bestemming/
Waarom zijn deze principes belangrijk?
Als deze principes in balans zijn, stroomt het leven. Liefde, kracht en energie kunnen vrij door het systeem bewegen. Maar wanneer één of meerdere principes worden geschonden, ontstaat er onzichtbare spanning die zich uit in:
- Psychische klachten,
- Relatieproblemen,
- Problemen in werk of zingeving,
- Een gevoel van niet ‘jezelf’ zijn.
Systemisch werk maakt deze verstoringen zichtbaar en helpt mensen om hun plek opnieuw in te nemen — met respect voor het verleden én gericht op de toekomst.
Voor wie is dit relevant?
De vijf principes zijn niet alleen toepasbaar in therapie of opstellingen. Ze kunnen ons allemaal helpen in het dagelijks leven:
- In onze relaties: beter begrijpen waarom patronen zich herhalen.
- In opvoeding: kinderen vrij laten van onze lasten.
- In organisaties: juiste plek en rolverdeling erkennen.
- In persoonlijke ontwikkeling: durven zien wat ons vasthoudt.
Tot slot: Liefde in beweging
De “Orden van Liefde” zijn geen regels, maar levende principes. Ze laten zien hoe systemen functioneren, hoe liefde verstoord kan raken — en ook hoe zij weer kan gaan stromen.
In systemisch werk leren we kijken met een andere bril: minder vanuit schuld en oorzaak, meer vanuit beweging, verbondenheid en ordening. We leren zien dat wat ogenschijnlijk ‘individueel’ is, vaak deel is van een groter geheel.
En in dat grotere geheel mogen we allemaal — met ons eigen verhaal, onze eigen bestemming — een plek innemen.
